Verba traditionis sceptri.

Accipe virgam virtutis et aequitatis, qua intelligas mulcere pios et terrere reprobos, errantibus viam pandere, lapsis manum porrigere, disperdasque superbos et releves humiles et aperiat tibi ostium Dominus Jesus Christus noster, qui de semet ipso ait: Ego snm ostium, per me si quisintroierit, salvabitur, et ipse qui est clavis David et sceptrum domus Israel, qui aperit et nemo claudit, elaudit et nemo aperit. Sitque tibi ductor, qui educit vinctum de domo carceris sedentemque in tenbris et umbra mortis, et in omnibüs sequi merearis eum, de quo propheta David cecinit: Sedes tua Deus in saeculum saeculi; virga directionis virga regni tui, et imitando ipsum diligas justitiam et odio habeas iniquitatem. Quia propterea unxit te Dominus Deus tuus ad exemplum illius, quem ante saeæulum unxerat oleo exultationis prae participibus suis Jesum Christum.

Darauf wird das Volk gefraget: Wollet Ihr euch diesem Fürsten als euerem Könige unterwerfen, sein Reich helfen bekreftigen, ihme getreu sein und gehorsamen und soll ihme mit Eurer Bewilligung die Cron aufgesetzt werden? Wie dann solches der obrist Herr Burggraf ihnen kurzlich wird vorzuhalten wissen. Antwort das Volk: Fiat, fiat, fiat, oder ja wir wollen ihn haben; wir wollen ihn haben.

Letzlich setzt man der Königl. W. die Krone auf und halten sie sammentlich der Erzbischof, der die impositionem coronae antea consecratae mit sonderlichen schönen Worten aus dem Pontifical zieret; die zwene Bischof und Herrn Obriste Officierer helfen die Cron aufsetzen.

Benedictio coronae:

Deus tuorum corona fidelium, qui in capitibus eorum ponis coronam de lapide pretioso, bene + dic et sancti + fica coronam istam, quatenus sicut ipsa diversis pretiosisque lapidibus eüt adornata, sic famulus tuus gestator ipsius Maximilianus multiplici pretiosarum virtutum munere tua largiente gratia repleatur. Per Christum ac.

Verba impositinis coronae:

Accipe coronam regni, quae licet ab indignis episcoporum tuorum manibus capiti tuo imponitur, quamque sanctitatis gloriam et honorem et opus fortitudinis expresse signare intelligas et per hanc te participem ministerü nostri non irnnres, ita ut sicut nos in interioribus pastores rectoresque. animarum intelligimur, tu quoque in exterioribus verus Dei cultor, strenuusque contra omnes adversitates ecclesiae Christi defensor, regnique tibi a Deo dati et per officium nostrae benedictionis in vice apostolorum omniumque sanetorum tuo regimini commissi utilis executor regnatorque proficuus semper appareas, ut inter gloriosos athletas virtutzm gemmis ornatus et praemio sempiternae felicitatis coronatus cum redemptore ac salvatore Jesu Christo, cujus nomen vicemque gestare crederis, sine fine, glorieris, qui vivit et imperat Deus cum Deo patre in saecula saeculorüm. Amen.

Wann solches beschehen, führen die zwene Bischofe die Königl. W, in ein Zell, so bei dem Altar bereitet mit einem gulden Fuerliang; da abstergirt einer aus den Bischofen sacrum oleum und vermacht sich Ihr Königl. W. wiederum am Arm und vorn an der Brust, gibt das Schwert in der Scheiden dem obristen Herrn Marschalk und lässt ihr dasselbe vortragen bis wieder zu ihrem Stande; von dannen wird sie in ein ander Gestuel gefuert und von dem Metropolitan intronisirt mit diesen Worten:

Verba inthronisationis:

Sta et retine amodo locum, quem hucusque paterna successione tenuisti haereditario jure tibi a Deo delegatum per auctoritatem Dei omnipotentis et praesentem traditionem nostram, omnium scilcet episcoporum caeterorumque servorum Dei et quanto clerum sacris altaribus propinquiorem perspicis tanto ei potiorem in locis congruis honorem impendere memineris, quatenus mediator Dei et hominum te mediatorem cleri et plebis (und allhie setzet der Erzbisehof die Königl. W.) in hoc regni solio confirmet et in regno aeterno secum regnare faciat Jesus Christus dominus noster, rex regum et dominus dominantium, qui cum Deo patre.

Und darnach thuet der obrist Herr Burggraf sein Ambt, redet zu den Ständen, vermanet sie, dass sie sich zur Cron bekennen. Darauf gehen erstlich die Herrn Officierer nach einander, neigen die Knie und legen zwene Finger auf die Crone, den folgen etzlich Personen aus beiden Ständen, der Herrn und Ritterschaft, dergleichen thuend.

Alsdann fahet der Erzbischof das Te Deum laudamus an und der Chor vorfert darinnen.

Nach dem Te Deum laudamus procedirt man in der Mess, die allzeit mit den ministris und aller Zugehörung wol bestellt (sein) soll.

Zu dem Evangelio und Pacem dienen die zwene beistehende Bischofe.

Offertorium.

Under dem Offertorio kombt Ihr Königl. W. und osculirt erstlich patenam, hernach sitzet der Erzbischof bald nieder und die Königl. W. gibt ihme nach einander die zwei Brot und zwei Vässlein überguldt mit Wein und gehet wieder zu ihrem Stand bis zur Zeit der Communion, da Ihr Königl. W. wieder vor den Altar kombt und niederkniet zur Empfahunge; davon wieder in ihren Stand. Da geschieht alsdann die solennis benedictio über sie.

Benedictiones ultimae super regem:

Omnipotens Deus, qui te populi sui voluit esse rectorem, ipse te coelesti benedictione sanctificans aeterni regni faciat esse consortem. Amen.

Concedatque tibi contra omnes fidei christianae hostes visibiles atque invisibiles victoriam triumphalem et pacis et quietis ecclesiasticae felicissimum te fieri longe lateque fundatorem. Amen.

Quatenus te gubernacula regni tenente populus tibi subjectus christianae religionis jura custodiens undique tutus pace tranquilla perfruatur et te in concilio beatorum collocato aeterna felicitate ibidem pariter tecum gaudere mereatur. Amen.

Quod ipse praestare dignetur.

Nach dem Ambt wird Ihr Königl. W. von den Ständen heimgeleitet in ganzen Königlichen Habit und schallen Trommeten und Herdrommel.

Ornamenta majoris altaris pro coronatione regis Maximiliani II. 1562.

In coronatione regis erant tres gradus in altari.

1. In gradu superiori erat collocata statua magna s. Venceslai mart. ex argento, quae statua in medio continet reliquias s. Venceslai mart. et s. Ludmilae martyris.

In dextra parte erant collocata tria candelabra ex argento et duae manus ex argento, in una manu erat brachium s. Euphemiae virginis et martyris, in altera s. Georgü martyris. In sinistra parte etiam erant collocata tria candelabra ex argento, et duae manus quoque ex argento; in una manu erat brachium s. Procopii.

2. In secundo gradu in medio erat crux magna aurea gemmis et unionibus ornata ex puro auro, que continet reliquias in nna parte; in medio enim erat pars crucis, superius pars spongiae, ex pate dextera clavus, ex parte sinistra pars funis, inferius duae partes spinae, ex altera parte pars magna ex ligno sanctae crucis cum foramine, ubi clavus transivit: In dextra parte erant tria candelabra ex argento et duae statuae ex argento, in qua prima statua erat caput s. Venceslai mart., in altera caput s. Viti martyris. In sinistra parte etiam erant tria, candelabra ex argento et duae statuae ex argento, quae prima statua continet caput s. Adalberti episcopi et martyris, altera vero caput s. Bartholomaei apostoli.

3. In tertio gradu in medio erat imago ex puro auro, in qua vera effigies Christi Domini depicta est, et quam Carolus V. Roma attulit; quätuor candelabra ex argento a dextris, inter quaecollocatae erant istae reliquiae; una statua parva B. V. ex argento, in qua continetur peplum B. V., una crux parva anrea, in qua est pars ligni sanctae crucis, una turricula argentea, in qua continentur reliquiae aliquae s. Joannis Baptistae; una turricula argentea, in qua sunt crines B. Virginis. Ex sinistra parte quatuor etiam candelabra ex argento, inter quae istae erant collocatae reliquiae: una statua parva s. Norberti, in qua continentur reliquiae s. Norberti; una crux facta per modum Hispaniaecrucis, in qua est magna pars ligni s. crucis, una turricula argentea, in qua est tota manus unius innocentis, una parva manus, in qua continetur pars brachii s. Mariae Magdalenae.

Process der Coronation der Königin zu Behaimb.

Die Königin kombt in Ihrem eigenen Habit mit dem Könige früe umb 7 Uhr zue der Kirchen; daselbst ist ein Zelt von gulden Stucken aufgericht, darein wird sie von St. Wenzel Capell mit vorgetragener Cron von dem Könige beleitet und thuet ihren Ornat oder Zier vom Haubt, soll auch wie der König den rechten Arm zur Salbung bloss, dergleichen die Kleidung, damit sie vorn und zwischen den Schultern zur Unction bestellt sei, bereit haben. Von dem Thalamo gehet sie in ihren Stand oder Stuel, den sie allein haben mag, hat ein zwene Bischof beistehend, der Erzbischof wartet bei dem Altar, darauf die Cron und Scepter zuuor gelegt werden; und vann nun jeder man in seinem Stand ist, wird sie von der Königl. W. praesentirt mit denen Worten: Reverende pater, postulamus, ut hanc consortem nostram nobis a Deo conjunctam, benedicere et corona regali decorare digneminiad laudem et gloriam salvatoris nostri Jesu Christi.

Darauf weil die Königin kein Jurament darf, gehet der König wieder an seinen Stand, die Königin aber kniet bald vor dem Altar zur Letania nieder, wie zuvor der König, und wird dieselb auch gesungen wie in des Königes Coronation mit aller Benediction, als nemblich: Ut hanc electam in reginam coronandam bene + dicere digner is. R.: Te rogamus. Ut hanc electam in reginam coronandam bene + dicere et conse + crare digneris. R.: Te rogamus.

Hernach folgt diese Collecta:

Oratio.

Omnipotens, sempiterne Deus, hanc famulam tuam Mariam coelesti bene -jdictione sänctifica et quam in adjutorium regni reginam eligimus, tua ubique sapientia doceat atque confortet et ecclesia tua fidelem famulam semper agnoscat. Per eundem Dominum, qui tecum.

Und diese Praefation: Per omnia saecula saeculorum. R.: Amen. V.: Dominus vobišcum. R.: Et cum spiritu tuo. V.: Sursus corda. R.: Habemus ad Dominum. V.: Gratias agamus Domino Deo nostro. R.: Dignum et justum est. - Vere dignum et justum est aequum et salutare, nos tibi semper et ubique gratias agere.

Domine sancte pater, omnipotens aeterne Deus, elmctorum bonorum auctor et distributor, benedictionumque omnium largus infusor, tribue super hanc famulam tuam reginam benedictionis tuae copiam, et quam humana electio sibi praeesse gaudet tua supernae benedictionis et electionis infusio accumulet. Concede ei Domine auctoritatem regiminis, consilü magnitudinem, sapientiae, prudentiae et intellectus abundantiam, religionis et pietatis custodiam, quatenus mereatur benedici et augumentari in nomine ut sacra, visitari et foecundari ut Rebecca, contra omnium muniri vitiorum monstra ut Judith, in regimine regni eligi ut Esther, ut quam humana nititur fragilitas benedicere, coelestis potius intimi roris repleat infusio. Et quae a nobis eligitur et benedicitur in reginam, a te mereatur obtinere praemium aeternitatis perpetuae. Et sicut a hominibus sublimatur in nomine, ita a te sublimetur fide et operatione, illo etiam sapientiae tuae eam rore perfunde, quem beatus David in repromissione et filius ejus Salomon percepit in locupletatione. Sis ei Domine contra cunctorum ictus inimicorum lorica, in adversis galea, in prosperis sapientia, in protectione clypeus sempiternus, šequatur pacem, diligat charitatem, abstineat se ab omni impietate, loquatur justitiam, custodiat veritatem, sit cultrix justitiae et pietatis, amatrix religionis, vigeatque praesenti benedictione in hoc aevo annis plurimis et ia sempiterno sine fine aeternis. Per Dominum, qui tecum.

Und bald stehet die Königin auf und wird von den Bischofen beleitet bis zu ihrem Stuel; da kniet sie nieder und fahet man das Ambt an und procedirt bis aufs Alleluja.

Nach deme wird sie wieder vor den Altar geführt von den beistehenden Bischofen und wird mit der Unction fortgefahren mit diesem vorgehenden Gebet und Benediction über die Königin:

Oratio.

Deus, qui solus liabes immortalitatem lucemque inhabitas inaccessibilem, cujus prudentia in sui dispositione non fallitur, qui fecisti quae futura sunt, et vocas ea quae non sunt, tänquam ea quae sunt, qui superbos aequo moderamine principatu dejicis atque humiles dignanter in sublime provehis, inefrabilem misericordiam tuam supplices exoramus, ut sicut Hester reginam Israelis causa salutis de captivitatis suae compede solutam ad regis thalamum Assueri regnique consortium sui transire fecisti, ita hanc famulam tuam Mariam humilitatis nostrae benedictione christianae plebis gratia salutis ad dignam sublimemque ducis vel regis nostri cöpulam regnique sui participem misericorditer concedas, et ut in regalis foedere conjugü semper manens pudica proximam virginitatis palmam conxinere queat tibique Domino Deo vivo et vero in omnibus et super omnia jugiter placere desiderans et te inspirante, quae tibi placita sunt, toto corde perficiat. Per Christum.

Verba unctionis brachii.

Sancti spiritus gratia humilitatis nostrae officio in te copiosa descendat, ut sicut manibus nostris indignis oleo materiali oblita pinguescis exterius ita ejus invisibili unguine delibnta inpinguari merearis interius ejusque spirituali unctione perfectissime semper imbuta et illicita declinare tota mente et spernere discas seu valeas et utilia animae tuae jugiter cogitare, optare atque operari queas auxiliante Domino nostro Jesu Christo, qui cum Deo Patre.

Und die Cron der Ebtissin von St. Georgen wird vom Altar dem Officierer, der sie getragen, gegeben; der bringt sie zu dem Erzbischof, der nimbt sie und indeme er die auf der Königin Haubt setzen will, greifen die Bischofe, Ebtissin und Officierer auch an, und der Erzbischof liest die Wort aus dem Pontifical. Dergleichen helt mans auch mit dem Apfel und dem Scepter und thut der obrist Herr Burggraf ein Frage zum Volk, wie in des Königs Krönung.

Verba impositionis coronae.

Accipe coronam regalis excellentiae, quae licet indignis episcoporum tuorum manibus cpiti tuo imponitur, unde sicut exterius auro et gemmis redimita nites, ita et interius auro sapientiae virtutumque gemmis decorari contendas, quatenus post occasum hujus saeculi cum prudentibus virginibus sponso perenni Domino nostro Jesu Christo digne et laudabiliter occurrens regiam coelestis aulae merearis ingredi januam, qui cum Deo patre.

Verba traditionis sceptri.

Accipe virgam virtutis et aequitatis et esto pauperibus misericors et affabilis viduis, pupillis et orphanis diligentissimam curam exhibeas, ut omnipotens Deus augeat tibi gratiam suam, qui vivit et regnat.

Nachdeme wird sie geführt in ihren Stuel under der Cron und mit dem Scepter von den Bischofen, dahin kompt der Erzbischof und intronisirt sie auch mit diesen Worten:

Verba inthronisationis reginae.

Sta et retine amodo locum tibi a Deo delegatum per auctoritatem omnipotentis Dei et per praeentem traditionem nostram omnium scilicet episcoporum caeterorumque Dei servorum et quanto clerum sacris altaribus propinquiorem perspicis, tanto ei potiorem in locis congruis hnorem impendere memineris, quatenus mediator Dei et hominum te mediatricem cleri et plebis in hoc regni solio confirmet et in regno aeterno secum regnare faciat Jesus Christus dominus noster, rex regum et dominus dominantium, qui cum patre.

Darnach fahet der Erzbischof das Te Deum laudamus an, darunter wird ihr auch im thalamo die Salbung durch die Ebtissin abgetruknet mit reiner Baumwoll und sie wieder zu dem Stuel gefüert; darinnen bleibt sie bis zu dem offertorio, da kombt sie wie sonst gewöhnlich zum Opfer und osculirt patenam und keret wieder zu ihrem Stand bis zur Communion.

Nachdeme sie vor dem Altar communicirt hat; gehet sie wieder zu ihrem Stuel und bleibt das Ambt aus bis letzlich zur Benediction.

Beschliesslich wird sie von dem König und Ständen in ihrem Königlichen Habit heimbgeleitet.

Ornamencta majoris altaris pro coronatione reginae.

In coronatione reginae erant tres gradus in altari:

1. In superiori gradu in medio erant collocatae reliquiae quinque fratrum, quae continentur in argentea tabula, nempe: Benedicti, Mathaei, Joannis, Isaac atque Christini fratrum et martyrum. Supra has stabat B. Virgo una cum infante ex argento. In dextra parte erant collocati flores, tria candelabra ex argento. In sinistra parte erant itidem flores et tria candelabra ex argento.

2. In secundo gradu in medio erat colloeata crux ex puro auro; quae fuerat ab Urbano V. donata Carolo Quinto Romae; haec continet in medio has reliquias, nempe; cle panno cruentato, qua Christus praecinctus fuerat in cruce. In dextra parte erant tria candelabra ex argento et duae statuae ex argento, in qua statna prima erat caput s. Venceslai martyris, in altera ciput s. Viti. martyris. In sinistra parte erant tria candelabra ex argento et duae statuae ex argento, in qua statua prima erat caput s. Adalberti episcopi et martyris, in altera caput s. Bartholomaei apostoli.

3. In tertio gradu stabat statua ex puro argento sanctae Annae, in qua statua in medio collocata sunt ubera sanetae Annae, et ex utraque parte erant flores.




Pøihlásit/registrovat se do ISP