78. Řád a vypsání české korunovací krále Maximiliána II. a jeho manželky, královny Marie, v Praze.

1562, 20 a 21. září. Opis souč. v král. bav. archivu říšsk. v Mnichově.

Process und Ordnung, darnach die itzige Königl. Krönung allhie wie vor alters soll angestellt und gehalten werden, in Beisein der Röm. Kais. Mt. und ander Erzherzogen und Fürsten.

[Dieses Aktenstück befindet sich im erzbisch. Archiv zu Prag.]

Erstlich auf den Tag der Krönung verfüegen sich die Herrn Landofficierer, Stände, Fürsten und ansehenlichiste erforderte Herrn umb 6 Uhr zu der Königl. W. in ihre Wonun oder Pallast und geleiten dieselb bis zu St. Wenzels Capell; da gehen allein die Königl. W. und die Landofficierer hinein. Under dieser Procession leutet man alle Glocken zusammen, mag auch aufgeblasen und die Herdrommel geschlagen werden. Daselbst nimbt die Königl. W. ihren königlichen Habit auf sich welchen der obrist Herr Landcammerer Ihrer Königl. W. anlegt, die andern Kleider vorwahrt der obrist Herr Königl. W. Cammerer. Daneben ist zu merken, dass Ihrer Königl. W. Wammet und Hemmet an dem rechten Arm von vorn an bis zum Elbogen offen sein soll, doch bis zur Zeit der Unction mit Schnüren vorzogen, dergleichen oben am Hals also zugericht, dass man mit der Salbunge zwischen Ihrer Königl. W. Schultern wol kommen möge.

Under dessen weil die Königl. W. sich in ihren Habit anthuen, mag die Kais. Mt. sich ad cornu evangelü in Ihrer Mt. zuegerichtes Gestuel stellen und ein kleins auf Ihr Königl. W. warten, denn sonst Ihr Mt. voran vor oder nach der Cron zugehen, weil Cron und Scepter zunechst vor der Königl. W. Person vorgetragen soll werden, nit wol Stelle haben; so gebürt es sich Ihrer Mt. auch nicht hinder dr Königl. W. zu gehen.

Wann nun die Königl. W. angethan, doch das Haubt bloss hat, und die Cron, der Apfel, das Scepter und das Schwert den Herrn überantwort zu tragen, den Geistlichen die Reliquien, nemen zwene beistehende Bischof Ihr Königl. V: in die Mitten und fahen dieselb mit blossem Haubt an zum hohen Altar zu geleiten. Wann sie nun sammentlich zur Thür oder Schwellen St. Wenzels Capelln kommen, bleiben sie ein kleins stehen under der Thür und spricht der Erzbischof eine kurze Oration über der Königl. W.

Oratio.

Omnipotens sempiterne Deus, qui famulum tuum Maximilianum regni fastigio dignatus es sublimare, tribue quaesumus ei, ut ita in hujus saeculi cursu cunctorum in communi salutem disponat, quatenus a tuae veritatis tramite non recedat. Per Christum.

Und darnach procedirt man fort und singen die Cantores das Respons.

Responsorium.

Ecce mitto angelum meum, qui praecedat te et custodiat semper, observa et audi vocem meam et inimicus ero inimicis tuis et affligentes te affligam et praecedet te angelus meus. V. Israel si me audieris, non erit in te Deus recens neque adorabis Deum alienum, ego enim dominus.

Und kommen also bis zum Chor, da liest der Erzbischof aber ein Collecta nach dem Respons.

Oratio.

Deus, qui scis genus humanum nulla virtute posse subsistere, concede propitius, ut famulus tuus Maximilianus, quem populo tuo voluisti praeferri, ita tuo fulciatur adjutorio, quatenus quibus potuit praeesse valeat prodesse. Per Christum.

Oratio.

Omnipotens sempiterne Deus, coelestium terrestriumque moderator, qui famulum tuum Maximilianum ad regni fastigium dignitatemque dignatus es provehere, concede quaesumus, ut a cunctis adversitatibus liberatus et ecclesiasticae pacis dono muniatur, et ad aeternae pacis gaudia te donante pervenire xnereatur. Per Christum.

Nachdeme geleiten die Bischone den König zum Altar und einer aus den Assistenten der Herrn Bischofen praesentirt die Königl. W. dem Metropolitano, der auf seinem Faldistorio sitzt, mit diesen Worten: Reverende ater, postulat sancta mater ecclesia, ut hunc praesentem egregium militem ad dignitatem regiam sublevetis. Fraget der Erzbischof: Scitis illum esse dignum et utilem ad hanc dignitatem? Antwort der andern: Et novimus et credimus eum esse dignum et utilem ecclesiae Dei et ad regimen hujus regni. Spricht der Erzbischof: Deo gratias.

Nachdeme knien sie daselbst nieder und die Cron, Apfel, Scepter und Schwert werden auf den hohen Altar ordentlich gelegt. Die Königl. W. hat ein Benklin vor und nahe bei dem Altar mit ein gulden Stuck und Kuess bedeckt, darauf sich Ihr Königl. W. niederbuckt, dergleichen der Metropolitan auch auf sein Faldistorium vor dem Altar in der Mitten und kniet alle Welt nieder und wird die Letania angefangen von den Cantoribus zu singen, doch nit ganz, wie man den Chor wol berichten soll; und wann man dahin kombt, dass gesungen ist: Ut obsequium servitutis nostrae tibi rationabile facias. R. Te rogamus helt der Chor stille und der Consecrator benedicirt die Königl. W, dreimal, der Chor antwortet alwege: Te rogamus ac. Ut hunc famulum tuum Maximilianm in regem eligere digneris. R. Te rogamus ac. Ut eum benedicere et sublimare digneris. R. Te rogamus ac. Ut eum ad imperü fastigium perducere digneris. R. Te rogamus ac.

Und darnach beschleusst der Chor die Letaniam und stehet die Königl. W. auf und gehet zu ihrem andern zuegerichten Stuel zwischen den zweien Bischofen, setzt sich nieder, doch so ferne von dem Altar, damit die Königl. W, den Erzbischof reden hören und vernehmen mögen. Also wird die Königl. W. dreimal gefragt von dem Metropolitano: Interrogatio I.: Vis fidem sanctam a catholicis viris tibi traditam tenere et operibus justis observare? Resp.: Volo. - Interrogatio 2.: Vis sanctis ecclesüs ecclesiarumque ministris tutor et defensor esse? Resp.: Volo. Interrogatio 3.: Vis regnum tibi a Deo concessum secundum justitiam patrum tuorum regere et defendere? Resp.: Volo, et in quantum divino fultus adjutorio ac solatio omnium suorum valuero, ita me per omnia fideliter acturum esse promitto.

Nachdeme fahet man das Ambt solenniter mit der Orgel an und procedirt bis auf das Alleluja und bleibt die Königl. W. in ihrem Stand und der Metropolitan auf seinem Faldistorio, die andern zwene Bischof auf der andern Seiten des Chors gegen Ihrer Mt. über.

Wann nun Orgel und Capell still sein, bringen die zweene beistehende Bischof die Königl. W. wieder zum Altar und allda knien sie allesambt nieder und der Erzbischof hut das Evangelii - Buch offen auf der Schoss sitzend. Da wird Ihrer Königl. W. das Jurament vom Herrn obristen Burggrafen behmisch furgesprochen und die Königl. W. sprechen Ihme nach, und wann man dahin kombt, dass sie sprechen "als mir Gott helf und dies heilige Evangelium", so legen Ihr Königl. W. beide Hende aufs Buch; der Erzbischof antwort: Deo gratias und stehet bald auf und spricht über den König zwo Oration aus dem Pontifical.

Oratio 1.

Benedic Domine hunc regem nostrum Maximilianum, qui regna omnia moderaris saeculo et tali eum benedictione glorifica, ut Davidicae teneat benedictionis et sublimitatis sceptrum et glorificatus in ejus protinus reperiatur merito. Da ei tuo spiramine cum mansuetudine ita regere populumr sicut Salomonem fecisti obtinere regnum pacificum. Tibi semper cum timore sit subditus tibique militet cum quiete, sit tuo clypeo protectus cum proceribus et ubique tua gratia victor existat; honorifica eum prae cunctis regibus gentium, felix populis dominetur et feliciter eum nationes adorent. Vivat inter gentium catervas magnauimus, sit in judicüs aequitatis singularis, locupletet eum tua perdives dextera, frugiferam obtineat patriam et ejus liberis tribuas profutura; praesta ei prolixitatem vitae per tempora et in diebus ejus oriatur justitia, a te robustum teneat regiminis solium et cum jocunditate et laetitia aeterno glorietur in regno. Per Christum ac.

Oratio 2.

Omnipotens aeterne Deus, creator omnium, imperator angelorum, rex regnantium, dominus dominantium, qui Abraham fidelem famulum tuum de hostibus triumphäre fecisti, Moysi et Josuaepopulo praelatis multiplicem victoriam tribuisti, humilemque David puerum tuum regni fastigio sublimasti et Salomonem sapientiae pacisque ineffabili munere ditasti, respice quaesumus ad preces humilitatis nostrae et super hunc famulum tuum Maximilianum, quem supplici devotione in regem eligimus, benedictionum tuorum dona multiplica eumque dextera tuae potentiae semper et ubique circumda, quatenus praedicti Abrahae fidelitate firmatus, Moysi mansuetudine fretus, Josuae fortitudine munitus, David humilitate exaltatus, Salomonis sapientia decoratus, tibi et omnibus placeat et per tramitem justitiae inoffenso gressu semper incedat ecclesiamque tuam deinceps cum populis sibi adnexis ita enutriat ac doceat, muniat et instruat, contraque omnes visibiles et invisibiles hostes eidem potenter regaliterque tuae virtutis regimen administret et ad verae fidei pacisque concordiam eorum animos te opitulante reformet, ut horum populorum debita subjectione fultus condigno amore glorificatus ad paternum decenter solium tua miseratione conscendere mereatur; tuae quoque protectionis galea munitus et scuto insuperabili jugiter protectus armisque coelestibus circumdatus optabilis victoriae triumphum feliciter capiat, terroremque potentiae suae infidelibus inferat et pacem tibi militantibus laetanter portet. Per Deum nostrum, qui virtute sanctae crucis tartara destruxit regnoque diaboli superato ad coelos victor ascendit, in quo omnis potestas regumque consistit victoria, qui est gloria humilium et vita salusque populorum. Qui tecum ac.

Und beide Herrn Bischofen sprechen auch ein Oration hernach:

Oratio assistentium episcoporum.

Deus inenarrabilis author mundi, conditor generis humani, gubernator imperü, confirmator regni, qui ex utero fidelis amici tui patriarchae nostri Abrahae praeelegisti reges saeculis profuturos, tu praesentem regem hunc Maximilianum cum exercitu suo per intercessionem omnium sanctorum uberi benedictione locüpleta et in solium regni firma, stabilitate converte, visita eum sicut Moysen, in rubo, Josuam in proelio, Gedeon in agro, Samuelem in templo et illa eum benedictione syderea ac rore sapientiae tuae perfunde, quam beatus David in psalterio Salomon filius ejus te remunerante percepit de coelo, sis ei acies, contra inimicos lorica, in adversis galea, in prosperis sapientia, in protectione clypeus sempiternus et praesta, ut gentes illi teneant fidem, proceres sui habeant pacem, diligant charitatem, abstineant se a cupiditate, loquantur justitiam, custodiant veritatem et ita populus iste sub ejus imperio pullulet coalitus benedictione aeternitatis, ut semper maneant tripudiantes in pace victores. Quod ipse praestaredignetur, qui vivit.

Nachdeme diese Gebet vollendet sein, macht Herr Landcammerer der Königl. W. den Ermel an der rechten Hand auf bis aufs bloss und geschicht die Salbung von der Junctur der Faust bis zum Elbogen in Form des heiligen Creuzes einwerts mit gebürlichen Worten und einer Oration.

Verba unctionis brachii.

Ungatur manus ista de oleo sanctificato, unde uncti fuerunt reges et prophetae, et sicut unxit Samuel David in regem, ut sis benedictus et constitutus rex in regno isto super populum istum, quem loininus Deus tuus dedit tibi ad regendum ac gubernandum. Quod ipse praestare dignetur.

Oratio.

Aspice omnipotens Deus hunc gloriosum regem Maximilianum serenis obtutibus, et sicut benedixisti Abraham, Isaac et Jacob, sic illum largis benedictionibus spiritualis gratiae cum plenitudine omnipotentiae tuae irrigare et perfundere dignare; tribue ei de rore coeli et de pinguedine terrae abundantiam frumenti, vini et olei et omnium frugum opulentiam ex largitate divini muneris longa per tempora, ut illo regnante sit sanitas corporum in patria et pax inviolata sit in reno, et dignitas gloriosa maximo splendore regiae potestatis oculis omnium fulgeat, luce clarissima clarescat ac splendore quasi splendidissima fulgura maximo perfusa lumine videatur. Tribue ei omnipotens Deus, ut sit fortissimus protector patriae et consolator ecclesiarum atque sanctorüm coenobiorum maxima cum pietate regalis munificentiae, atque ut sit fortissimus regum, triumphatbr hostium ad opprimendas rebelles et barbaras vel paganas nationes. Sitque suis inimicis satis terribilis permaxima fortitudine regalis potentiae, optimatibus quoque ac praecelsis, proceribus atque fidelibus sui regni sit magnificus et amabilis et pius, ut ab omnibus timeatur ac diligatnr. Reges quoque de lumbis ejus per successiones temporum futurorum egrediantur, regnum hoc regere totum et post gloriosa tempora atque felicia praesentis vitae gaudia sempiterna in perpetua beatitudine habere mereatur. Quod ipse praestare.

Folgends wirdt der König an der Brust und zwischen den Schultern gesalbet mit diesen schönen Gebeten aus dem Pontifical:

Verba unctionis pectoris et inter scapulas.

Ungo te in regem de oleo sanctificato in nomine Patris et Filü et Spiritus sancti. Additis. tribus orationibus.

Oratio 1.

Spiritus sancti gratia humilitatis nostrae officio in te copiosa descendat, ut sicut manibus nostris indignis oleo materiali pinguescis exterius oblitus, ita ejus invisibili unguine delibutus impinguari merearis interius ejusque spirituali unctione perfectissime semper imbutus et illicita declinare tota mente et spernere discas et valeas, et utilia animae tuae jugiter cogitare, optare atque operari queaš,. auxiliante Domino nostro Jesu Christo. Qui cum Deo patre.

Oratio 2.

Deus, qui es justorum gloria et misericordia peccatorum, qui misisti filium tuum preciosissima sanguine suo genus humanum redimere, quiconteris bella et propugnator es in te sperantium, et sub cujus arbitrio omnium regnorum continetur potestas, te humiliter deprecamur, ut praesentem famulum tuum Maximilianum in tua misericordia confidentem in praesenti sede regali benedicas eique protinus adesse digneris, ut qui tua expetit protectione defendi, omnibus sit hostibus fortior. Fac eum domine beatum esse et victorem de inimicis suis, corona eum corona justitiae et pietatis, ut ex toto corde et tota mente in te credens tibi deserviat, sanctam tuam ecclesiam defenclat et sublimet popu lumque a te sibi commissum juste regat; nullus insidiantibus malis (eum) inrinjustitiam vertat. Accende domine cor ejus ad amorem gratiae tuae per hoc unctionis oleum, unde unxisti sacerdotes, reges et pröphetas, quatenus justitiam diligens per tramitem justitiae familiariter populum ducens post peracta a te disposita in regali excellentia annorum curricula pervenire ad gaudia aeterna mereatur. Per Christum.

Oratio 3.

Deus Dei filius, Jesus Christus, clominus noster, qui a Patre oleo exultationis unctus est prae participibus suis, ipse per praesentem sanctae vmctionis infusionem Spiritus paracliti super caput tuum infundat benedictionem eandemque usque ad interiora cordis tui penetrare faciat, quatenus hoe visibili et tractabili oleo dona invisibilia percipere et temporali regno justis moderaminibus execnto aeternaliter cum eo regnare merearis, qui solus sine peccato rex regum vivit et gloriatur cum Deo Patre et Spiritu sancto per omnia saecula saeculorum. Amen.

Hernach giebt Herr obrister Landmarschalk dem Erzbischof des Schwert in einer Scheiden; das gibt er der Königl. W. erstlichen in die Hand und darnach umbgürtet er dieselb mit dem Schwert nach geschehener Consecration mit diesen Worten:

Benedictio ensis.

Exaudi quaesumus Domine preces nostras, ut hunc ensem, quo hic fanulus tuus Maximilianus se circuincingi desiderat, majestatis tuae dextera bene + dicere et sancti + ficare digneris, quatenus defensio atque protectio ecclesiarum possit esse, viduarum, orphanorum omniumque deo servientium et contra saevitiam paganorum formido. Per Christum.

Verba porrectionis et accinctionis gladii.

Accipe gladium per manus episcoporum licet indignas, vice tamen et authoritate sanctorum apostolorum consecratas, tibi regaliter impositum nostraeque benedictionis officio in defensionem sanctae Dei ecclesiae divinitus ordinatum; et esto memor de quo psalmista prophetavit dicens: accingere gladio tuo super femur tuum potentissime, ut in hoc per eundem vim aequitatis exerceas, molem iniquitatis potenter destruas et sanctam Dei ecclesiam ejusque fideles propugnes atque protegas, nec minus sub fide falsos quam christiani nominis hostes execres ac destruas, viduas et pupillos clementer adjuves ac defendas, desolata restaures, restaurata conserves, ulciscaris injusta, confirmes bene disposita, quatenus haec in agendo virtutum triumpho gloriosus jnstitiaeque cultor egregius cum mundi salvatore, cujus typum geris in nomine, sine fine merearis regnare, qui cum patre.

Also soll auch die Königl. W. auf dem Altar ein gulden Ring haben, den man Ihrer Königl. W. an den Ringfinger der rechten Hand mit sondern Worten ansteckt, welchen einer aus den Bischofen von dem Altar nimbt und dem Consecratori praesentirt anzustecken.

Benedictio annuli:

Bene -jdic Domine et sancti -jfica annulum istum et mitte super eum septiformem spiritum, quo famulus tuus Maximilianus eo fruens annnlo fidei subaratus virtute altissimi sine peccato custodiatur et omnes benedictiones, quae in scripturis sacris reperiuntur, super eum copiose descendant. Per Christum.

Verba traditionis annuli:

Accipe dignitatis annulum et per hunc in te catholicae fidei cognosce signaculum, quia ut hodie ordinaris caput et princeps regni et populi, ita perseverabis auctor ac stabilitor christianitatis et christianae fidei, ut felix in opere, locuples in fide cum rege regnm glorieris per eum, cujns est honor et gloria in saecula saeculorum. Amen.

Gleichermassen wird es mit dem Scepter und Apfel in Uberantwortung auch gehalten.




Přihlásit/registrovat se do ISP