Es sollte der künftige Staatsvoranschlag mit einem Verlust von fast 2 1/2 Milliarden abschließen; es ist begreiflich, daß die Deckung für diesen Abgang schwer hereinzubringen ist und wir haben ja gesehen, daß eben, um diese Bedeckung zu schaffen, Schwierigkeiten entstanden sind, die dazu führen, daß wir uns heute mit dem Provisorium befassen müssen. Es haben sich im Laufe der letzten Zeit bei den verschiedenen staatlichen Unternehmungen Verluste gezeigt, die meiner Ansicht nach doch früher hätten feststellbar sein können, wie z. B. bei der Eisenbahn. Es ist mir unbegreiflich, wieso die Eisenbahn mit einem derartigen Abgang rechnen muß, wo man doch weiß, daß in den letzten Jahren auch auf dem Gebiete des Eisenbahnwesens, insbesondere an der Erhaltung des Oberbaus gewaltig gespart worden ist. Es wird also doch wahr sein, was uns der gewesene Eisenbahnminister Hůla gesagt hat, daß bei der Bahn ein großer Beamtenüberschuß herrscht und daß auf dieser Seite ein Abstrich sehr schwer zu machen ist. Ich gebe gerne zu, daß man in der heutigen Zeit einen Beamten nicht ohne weiters aufs Pflaster werfen kann, ich werde auf diese Umstände noch zurückkommen.

Bezüglich der Post möchte ich auf einen Umsmstand hinweisen, der in der letzten Zeit fast überhaupt nicht zur Sprache gebracht worden ist, und das ist die hervorragende Einnahmsquelle der Post aus dem Radiowesen. Nach dem uns vorgelegten Voranschlage sind diese Einnahmen für das Jahr 1933 mit 54 Milionen Kronen präliminiert. Bei dieser Frage muß ich erklären, daß wir deutschen Radiohörer, die zu diesem Betrag mit einem Drittel beisteuern, ganz außerordentlich verkürzt sind und ich reklamiere von dieser Stelle aus nicht allein für die schon bestehenden deutschen Radiohörer, sondern im Interesse der gesamten deutschen Bevölkerung für eine größere Verbreitung des Radio die Errichtung eines deutschen Senders. Heute sind unsere deutschen Radiohörer in der Hauptsache an das Ausland angewiesen und es ist nicht ganz richtig und angebracht, daß, wenn wir unsere Gebühren im hervorragenden Maße entrichten, wir auf der anderen Seite so bedient werden, wie es jetzt geschieht, dies um so mehr, als wir wissen, daß das Radiojournal für vermehrte deutsche Sendungen nicht gerne zu haben ist. Es haben sich in der letzten Zeit sogar außerordentliche sprachliche Schwierigkeiten ergeben, die meiner Ansicht nach nicht angebracht waren. Aus den Einnahmen von diesen Radiokonzessionären verwendet heute die Finanzverwaltung einen, ganz außerordentlichen Betrag für andere Zwecke und ich möchte hier nochmals die Errichtung eines deutschen Senders fordern.

Von den besonderen Abstrichen, die man in den einzelnen Ressorts gemacht hat, treffen uns als Vertreter der bäuerlichen Bevölkerung besonders die, die man beim Landwirtschaftsministerium gemacht hat. Das Budget des Landwirtschaftsministeriums wurde um 15 % herabgesetzt, obzwar wir bereits im Vorjahre nicht mehr genügend Mittel zur Verfügung hatten, die wir zur Förderung unseres Versuchswesens und zur Subventionierung neuer Einrichtungen benötigten. Heuer werden sich die Dinge noch verschlechtern. Meiner Ansicht nach müßte die Staatsverwaltung gerade der Landwirtschaft ein besonderes Augenmerk zuwenden, weil doch die Landwirtschaft einen ganz hervorragenden Faktor im gesamten Wirtschaftsleben darstellt und weil inssbesondere die krisenhaften Verhältnisse in der Landwirtschaft bereits im Jahre 1928 ihren Anfang genommen haben und wir heuten der Landwirtschaft von Hilfe außerordentlich wenig verspüren; ja wir müssen im Gegentheil, wie sich in den letzten Tagen gezeigt hat, weitere Opfer zu Gunsten der Allgemeinheit bringen, ohne daß man sich heute der Not in der Landwirtschaft auch nur erinnert.

Auch bei einem anderen Ressort, das uns am Herzen liegt, dem Ressort unseres Ministers, dem Gesundheitsressort, wurden Abstriche von 4 Millionen gemacht. Unsere Krankenhäuser in den Bezirken draußen, unsere Wasserleitungen warten auf Subventionen und wir empfinden es als keine besondere Freundlichkeit, daß man bei diesem sowieso gering dotierten Gesundheitsministerium ebenfalls derartige Abstriche macht.

Über die Kürzung des Budgets des Schulministeriums, bezw. der kulturellen Erfordernisse wurde bereits gesprochen, und es wird auch hier notwendig sein, bei der Aufteilung des dem Schulministerium zustehenden Betrages eine gewisse Änderung vorzunehmen. Nicht unerwähnt will ich lassen, daß ich es nicht verstehe, wie man entgegen den Beschlüssen des Koalitionsausschusses die Dotierung für die Minderheitsschulen wieder um 10 Milionen erhöhte. Das sind Dinge, die in der Öffentlichkeit und besonders in der deutschen, nicht gerade günstig aufgenommen werden. Ferner sind verschiedene Gerüchte in die Welt gesetzt worden, wonach eine Reihe von staatlichen Bauten, die nach einer anderen Mitteilung im heurigen oder im künftigen Jahr mit Rücksicht auf die schwierige Finanzlage des Staates hätten unterbleiben sollen, doch vorgenommen werden und es ist mir ein Fall aus meiner engeren Heimatstadt Asch bekannt, wo ein Gebäude für die Finanzwache und ihre Familien begonnen werden soll, obwohl meines Wissens nach kein Mangel an Wohnungen herrscht und es sicher nicht schwer wäre, diesen Leuten Wohnungen zu beschaffen.

Ich möchte bei dieser Gelegenheit auf das Gesetz über die Kürzung der Gehälter der Beamten, das wir gestern beschlossen haben, zurückkommen. Man wird die Agrarier als Beamtenfeinde hinstellen, wir werden das vielleicht schon in den nächsten Tagen bei den Ämtern zu spüren bekommen, ohne die Dinge so erklären zu können, wie sie in Wirklichkeit sind. Wir haben gestern gesehen, daß bei der Abstimmung über dieses Gesetz von Seiten der Opposition Lärm geschlagen wurde, wir wissen aber auch, daß die Arbeitslosen, Kleinlnlandwirte und die Kleingewerbetreibenden anders denken, die heute auf einer Lebenshaltungsstufe stehen, daß sie mit Sehnsucht zur Beamtenschaft aufblicken und in der Öffentlichkeit eine Stimmung gegen die Staatsbeamten entstanden ist. Kann es dann Wunder nehmen, wenn die Leute draußen eine andere Meinung als gewisse Kreise hier bekommen? Wir werden uns der Angriffe schon zu erwehren wissen. Ich erkläre, daß wir in keiner Beziehung diejenigen sind, die dem Beamten oder irgend jemandem seinen Verdienst neiden.

Wenn man aber angesichts der heutigen Situation, wo Hunderttausende Leute beschäftigungslos sind und weitere Hunderttausend aus ihrer Wirtschaft nicht mehr so viel ziehen können, als sie zum kärglichen Lebensunterhalt brauchen, wo dann weiter die Wirtschaft, wie wir es von allen Seiten hören, durch verschiedene Besteuerungen bereits derart belastet ist, daß man nichts mehr aus ihr herauspressen kann, und weiter bedenkt, daß die Staatsbeamtengehälter schon im Jahre 1926 festgelegt wurden, zu einer Zeit, wo wir in der Landwirtschaft für das Getreide das Doppelte bekommen haben als heute und man dieser Kategorie bisher nicht nahegetreten ist und sie nicht entsprechend den anderen zur Besteuerung herangezogen hat, dann weiß ich nicht, was sich diie Leute dabei denken, wenn sie das nicht einsehen wollen. Es ist unter den bestehenden Verhältnissen nicht anders möglich, als daß alles im gesamten Volk vereint hilft, um über die kritische Zeit hin wegzukommen. (Posl. Horpynka: Herr Kollege, Sie haben etwas vergessen! Jeder Stand hat seine Konjunkturzeit gehabt, wo er viel verdient hat und Rücklagen machen konnte. Der Beamte befindet sich fort im selben Elend, für uns gab es keine Konjunkturzeit!) Ja, Herr Kollege, da möchte ich Ihnen Folgendes erzählen. Unter den kleinen Bauern kennt man leider die Not der Beamtenschaft nicht. Ich habe versucht in meinem Gebiet aus der Bauernschaft herauszufinden, ob die Leute bis zu einem Ausmaß von 15 ha jährlich zu einem Beamtengehalt kommen, leider vergeblich. Unsere Leute müssen außerordentlich genügsam leben und von einer Konjunktur haben wir in den Gebirgsgegenden gar nichts verspürt, speziell nicht in den Industriegegenden, und wenn heute ein gewisser Gegensatz zwischen ländlicher Bevölkerung und Beamtenschaft besteht, so tragen wir nicht die Schuld daran, wir versuchen ja daraus herauszukommen, sondern die Verhältnisse aus früheren Zeiten, wo auch von Seiten der Beamtenschaft der Notstand des Bauernvolkes nie anerkannt worden ist. Ich weiß nicht, ob sich jemand anderer bei Kartoffeln und Brot und bei Wasser oder Milchsuppe ganz befriedigt fühlt. Ich will nicht mißverstanden werden, ich will zur Sache nur sagen, daß ich durchaus kein Anhänger der Lohnherabsetzung und auch nicht der Verbilligungsaktion bin. Es werden dadurch Verhältnisse herbeigeführt, die meiner Űberzeugung nach volkswirtschaftlich ungesund sind. Es wird dadurch nicht mehr und nicht weniger errichtet, als daß die Kaufkraft der Krone noch gewaltig erhöht wird. Ich habe das schon seit dem Jahre 1927 beobachtet, wo wir für den Meterzentner Roggen 170 bis 180 Kronen bekommen haben. Wenn wir damals Investitionen gemacht haben, oder wenn sich einer damals verleiten ließ, Kapital aufzunehmen, so ist er heute in einer mißlichen Situation, denn um den gleichen Betrag von Kronen zu bekommen, braucht er das Doppelte, also zwei Metarzentner Roggen gegen einen. Unsere Produktion auf unseren armen Feldern kann gar nicht so gesteigert werden, wir können sie auch gar nicht an den Mann bringen, für uns Bauern isst also die Kaufkraft der Krone um 100 % gestiegen. Auch bei manchen Industrieerzeugnissen ist ds gleiche der Fall.

Ich werde auch weiter die Stabilität der Währung vertreten, schon deswegen, weil wir das Vertrauen unter unseren Sparern brauchen und heute tut uns nichts mehr not als Sparsinn. Nach dem Kriege wollte die Bevölkerung nicht mehr daran glauben, daß ihre Ersparnisse erhalten bleiben. Die Psyche des Volkes ist heute noch außerordentlich kritisch und sehr empfindlich und wir haben das im heurigen Frühjahr gesehen, als von einer Regierungspartei der Antrag gestellt wurde, auf die Zinsen zu greifen. Unter den kleinen Sparern entstand dadurch eine derartige Aufregung, daß eine direkte Bauwut geschaffen wurde. In manchen Städten entstanden so viele Häuser, für die kein Bedarf da war. Sie wurden icht von Leuten gebaut, die viel Geld dazu hatten, sondern mit 20.000 bis 40.000 Kronen der wurden Häuser gebaut, man hatte Angst, das noch fehlende Geld wurde geborgt und die bösen Folgen werden erst noch kommen. Heute sind wir fast schon so weit, daß viele das Geld, das sie dort hineingesteckt haben, verloren haben. Zu diesen Erscheinungen hat ein ganz geringfügiger Anlaß beigetragen, für den kein Grund vorhanden war. So sind die Leute um ihr Geld gekommen.

Die unbedingte Stabilität der Währung ist also zu erhalten, aber was jetzt in der Finanzwirtschaft bei uns geschieht, ist eher eine gewaltige Geldaufwertung und die bringt der Wirtschaft zweifellos Schaden. Sie hat vielleicht Vorteile. Für die Arbeitslosigkeit sind gewisse Mittel bereit gestellt und man kann für dieses Geld mehr Waren kaufen, mehr Lebensmittel u. s. w., anderseits leiden aber darunter speziell die Schuldner und wir haben leider Gottes eine große Zahl von Schuldnern in allen Betrieben. Durch das Darniederliegen der Wirtschaft kommen diese in Bedrängnis, sie können ihre Schulden und nicht einmal die Zinsen im gleichen Wert zurückzahlen. Das ist für die Beurteilung der heutigen Situation wichtig. Ich glaube also, daß zwar die Finanzverwaltung des Staates auf keine Inflation hin arbeiten soll, aber auch nicht auf eine dauernde Deflation und daß in irgend einer Form flüssiges Geld geschaffen werden muß. (Posl. dr Hodina: Die rückflutenden Gelder aus der Schweiz!) Ja, das auch.

Wenn es wahr ist, daß sich der Goldschatz der Nationalbank um 1100 Millionen Kronen im Werte vermehrt hat, so ließe sich eine schwebende Schuld aufnehmen. Es fehlt an Bargeld. Wir können nicht einmal dort, wo es in jeder Beziehung einwandfrei sicher ist, einen Kredit bekommen. Mann soll nicht zum unverantwortlichen Schuldenmachen beitragen, aber bei der heutigen Geldknappheit mmuß die Deflation auf das richtige Maß zurückgeschraubt werden.

Unsere Stellung zum Staatsvoranschlag ist von vornherein durch unsere Regierungsteiln ahme gegeben. Wir sehen zwar keine rosigen Verhältnisse für die Zukunft voraus, weder in der Landwirtschaft, noch in anderen Berufen. Es wird uns freuen, wenn sich die Verhältnisse hier im Lande und auch in der übrigen Welt ändern. Hierzulande können wir allein die Krise nicht zur Gänze meistern. Eine Erleichterung der Krise muß die Weltwirtschaftspolitik herbeiführen. Ich sage das deshalb, weil es draußen in der Öffentlichkeit so hingestellt wird, als ob der Bund der Landwirte durch seine Regierungsteilnahme nichts zur Besserung der Krisenverhältnisse beitragen würde. Diese Vorwürfe kommen von Seiten der Industrie. Leider Gottes ließ sich der Weg noch nicht finden, wo eine Gruppe die Existenz der anderen anerkennen will. Wir sind auch dafür, daß etwas gegen die Arbeitslosigkeit getan wird, weil wir ja schließlich auch als Erzeuger ein Interesse daran haben, daß unsere Konsumenten kaufkräftig sind. Wir müssen auch den Mut aufbringen an der Verfassung des Staatsvoranschlags mitzuwirken und für das Budget zu stimmen. Es ist sehr leicht, einfach Forderungen zu stellen, anderseits aber die dazu nötigen Mittel zu verweigern. Gerade in den nächsten Tagen geht es wieder hart gegen uns Landwirte. Es ist unbegreiflich, daß die Steuerbehörde das Pauschale für die Einkommensteuer für uns bis 35 % zu erhöhen gedenkt. In meinem Bezirk, wo jeder Beamte, wenn er halbwegs offene Augen hat, sehen muß, wie es in der Landwi rtschaft bestellt ist, in anderen Gegenden wird es nicht günstiger sein, gerade dort müssen wir feststellen, daß die Preise unserer Produkte gegenüber dem Vorjahr bedeutend zurückgegangen sind und daß es daher unverständlich ist, daß man mit derartigen Anträgen kommt.

Ich weiß noch nicht, wie die Verhandlungen ausgehen werden, aber wir werden versuchen, auch auf diesem Gebiete das entsprechende zu tun und machen heute schon darauf aufmerksam, daß wir uns gegen ein solches Vorgehen verwahren. (Potlesk.)

Wysoka Izbo! Nigdy jeszcze, jak długo nasza republika istnieje, nie było zestawienie budżetu po aczone z tak wielkiemi trudnościami jak obecnie. Trudności te wypływaja z ogólnego przesilenia gospodarczego, które gnebi zgoła cały świat. I nasza republika, o której się dotad mówiło, że stanowi ona wśród chaosu powojennego w Europie środkowej jedyna wyspę spokoju, porzadku i uregulowanych stosunków gospodarczych, doznała wstrzasu.

Zamknięcie rachunkowe za r. 1931 wykazało niedobór w wysokości 1 1/4 miljardy Kč. Rząd premjera Malypetra, nie ulegajac złudzeniom rzekomego spokoju i dobrobytu, powiedział sobie: "Jest zle. Trzeba użyć wszelkich środków, by nie dopuścić do zwichnięcia równowagi budžetowej." (Předsednictví převzal místopředseda Stivín.)

W tem cieżkiem położeniu wyłania sie z pośród stronnictw koalicyjnych t. zw. siódemka budżetowa. Zabiera sie ona z wielka energją do pracy. Owocem tych wysiłków jest zrównoważony budżet. Stwierdzić należy, że fakt powołania do życia koalicyjnej siódemki budżetowej, która razem z ministerstwem finansów doprowadziła budżet do równowagi, stanowi dodatni moment parlamentaryzmu, podnosząc jego autorytet.

Jako przedstawiciel ludności polskiej na Śląsku uważam za swój obowiązek wskazać przy tej sposobności na położenie i na potrzeby naszego kraju, żeby i nasz głos był słyszany i brany w rachubę w ramach budżetu. Śląsk nasz to kraik maleńki. Jednak ze względu na swoje skarby podziemne i ze względu na swoje położenie geograficzne ma skrawek tej ziemi bardzo duże znaczenie. Dlatego toczyły się już od dawnych wieków o jego posiadanie liczne walki i boje. Ostatnie krwawe starcie pomiędzy dwoma bratniemi narodami wybuchło 23. stycznia 1919.

Zakończeniem tego boju jest podział Śląska z dnia 28. lipca 1920. Część, która wówczas mocą rozstrzygnięcia Rady ambasadorów przypadła do Republiki czeskosłowackiej, została przydzielona z dniem 2. grudnia 1928 do Moraw. W ten sposób stracił nasz Śląsk za jednem pociągnięciem pióra swoją autonomję. Wytrącony z roli gospodarza na własnej ziemi stał się on wasalem Moraw, zupełnie zależnym od Berna. Mimo pięknych słówek i danych przyrzeczeń, że będzie nasz kraj należycie respektowany, przekonujemy się, że zostaliśmy mocno zawiedzieni. Widzimy coraz wyrażniej, że inna jest miara dla Moraw a inna dla Śląska.

Naocznie występuje to nasze upośledzenie, gdy porównamy poszczególne pozycje budżetowe gospodarki krajowej. Na fakt ten zwrócił dnia 19. pazdziernika 1931 uwagę sam dr Pelc, jeden z inicjatorów połączenia Moraw ze Śląskiem, podczas rozprawy budżetowej w Bernie. Wykazał cyfrowo upośledzenie Śląska. Podkreślił, że budżet Śląski wynosił kiedyś 55 miljonów Kč, zaś budżet Moraw 245 miljonów, razem więc 300 miljonów Kč. Przydział dla Śląska równał się wówczas 23 %, co odpowiadało liczbie obywateli i ich sile podatkowej. Obecnie jest jednak przydział dla Śląska daleko mniejszy. Z całej sumy wydatków, wynoszących 411 miljonów Kč, otrzymał Śląsk tylko 50-60 miljonów Kč, a więc tylko 14 %. Z nadzwyczajnej kwoty budżetowej w wysokości 85 miljonów Kč przydzielono dla Śląska zaledwie 6 miljonów Kč, zatem tylko 8 % zamiast 20 %.

Nie przytaczam więcej liczb, te wystarczą i są dosyć wymowne. Za czasów Krajowej komisji administracyjnej otrzymywał jeszcze nasz kraj ponadto całorocznie jakie 10 miljonów Kč na swe własne cele inwestycyjne, kulturalne i humanitarne. Obecnie pienądze te płyną do kasy berneńskiej na pokrycie różnych niedoborów, n. p. niedoboru z wystawy krajowej w Bernie, wynoszącego 3 1/2 mil. Kč.

Dalej czytamy o przekroczeniach kwoty, preliminowanej na cele budowy jazu rzecznego we Wranowie w Morawach o jakie 50 %, t. j. o 40 miljonów Kč. I tam popłyną nasze śląskie pieniądze z uszczerbkiem dla naszych potrzeb. Ponadto przygotowuje się jeszcze inne podobne budowy na rzekach morawskich. Oprócz tego wydaje się dziesiątki miljonów na meljoracje, regulacje potoków podgórskich, na budowę wodociągów i kanalizacyj, na budowę różnych pałaców rządowych i dróg państwowych.

U nas na Śląsku o takich pracach zgoła nie słychać. Prowadzi się tylko prace dorywczo. Koło Darkowa i Frysztatu reguluje się Olszę, w Oldrzychowicach zabrano się wreszcie do robót około regulacji Tyrki. Prace te postępują jednak wolno, żółwim krokiem naprzód. A ileby tu należało włożyć pracy, żeby naszą sieć komunikacyjną trochę tylko rozbudować i nasze rzeki i potoki górskie uregulować. W gminach podgórskich znajdują się drogi, które są właściwie tylko ścieżkami polnemi, w nader opłakanym stanie. Tutaj należałoby koniecznie przystąpić do stworzenia możliwych komunikacyj. Drogę trzeba by poprowadzić od Jabłonkowa popod stokami Beskidów przez Łomnę, Boconowice, Milików, Koszarzyska, Oldrzychowice, Guty, Smiłowice, przez Ligotkę Kameralną aż do Frydku. Trasa ta łączyłaby pośrednio przez południowy Śląsk Słowaczyznę z Morawami najkrótszą drogą i byłaby tak ze względów gospodarczych jako też wojskowych bardzo ważną. Ruch turystyczny znakomicie by się ożywił i stanowiłby poważne zródło dochodów dla biednej ludności podgórskiej.

W zagłębiu węglowem, które jest gęsto zaludnione - do 1.000 mieszkańców na 1 km² - ruch jest bardzo żywy. Ale niestety drogi pozostawiają i tutaj dużo do życzenia. Są z powodu ożywionego ruchu samochodowego w wielu miejscach uszkodzone, wszelkie zaś naprawy postępują bardzo powoli. W Orłowej, ważnem miasteczku naszego zagłębia, dołącza się do tego złego stanu dróg i ta niedogodność, że n. p. główna droga powiatowa prowadzi przez kolej koszycko-bogumińską i przez t. z. montankę. Należałoby stworzyć koniecznie jakiś podjazd, któryby nie tamował ruchu i nie zabierał ludziom czasu czekaniem, aż pociąg przejedzie i szranki kolejowe się podniosą. Tuż ponad temi kolejami przejeżdża ostrawski tramwaj. Często się zdarza, że ludzie z powodu spuszczonych barjer spazniają się na tramwaj i mają z tego powodu różne przykrości.

Do tych niedomagań, które nasze drogi przedstawiają, dołączają się jeszcze inne szkodliwe niedogodności. Drogami naszemi przejeżdżają codziennie setki aut, powodując ogromne tumany kurzu, tak że powietrze na całej przestrzeni jest przesycone pyłem, co bardzo szkodliwie wpływa na zdrowie ludzkie. W zagłębiu należy z tego powodu budować drogi asfaltowe.

Naszkicowałem w krótkości nasze potrzeby w zakresie rozbudowy dróg. Należałoby bezzwłocznie zabrać się do wygotowania odpowiednich planów i przystąpić do szeroko zakrojonej akcji budowlanej w tym zakresie na zapomnianym Śląsku, którego się zawsze stawia, jako biednego Kopciuszka, na ostatnie miejsce.

Ale nie tylko Berno o nas mało dba, nie pamięta też o nas i Praga. Najlepszym tego dowodem jest niezałatwiona dotąd jeszcze sprawa wkładek pieniężnych w kasach cieszyńskich po tamtej stronie Olszy. Jest to rzecz niebywała, wisząca już 13 lat w powietrzu. Czynniki rządowe nie dotrzymały nam słowa. Nie mam dzisiaj zamiaru bliżej tej kwestji rozstrząsać. Było już to bowiem uczyniono z tego miesjca w poprzednich naszych przemówieniach. Daremnie dotąd urgowały tę piekącą sprawę liczne memorjały, deputacje, interwencje. Ja obecnie poruszam tę bolączkę tylko w tym celu, by ją znowu przedłożyć rządowi przed oczy i przypomnieć mu daną obietnicę. Apeluję do rządu, by choćby tylko ze względu na prestyż państwowy wypłacił ludności na Śląsku nareszcie swój dług honorowy.

A jakby się owe "uwięzione pieniądze", jakby się owych 10 miljonów Kč naszym ludziom właśnie teraz w tych ciężkich czasach przydało. Kryzys wszystkim dokucza, bieda i nędza coraz bardziej doskwiera, niko o nie oszczędzając. Jęczy rolnik. Jego położenie staje się coraz bardziej nieznośne. Nie może wyżyć. Produkty rolne są tak tanie, że nie kryją kosztów wyrobu. Ceny mleka i masła, z których sprzedaży czerpał rolnik swe stałe, aczkolwiek skromne dochody, spadają u nas coraz niżej, głównie z powodu konkurencji zagranicznej. Natomiast trzymają się ceny wyrobów przemysłowych z powodu polityki kartelowej na wysokim poziomie. Na domiar złego ciąży na nim brzemię świadczeń socjalnych. Musi stosunkowo drogo opłacać kasę ubezpieczeń, także służba go drogo kosztuje. Oprócz tego służba podatkowa go coraz bardziej przygniata. Nie może płacić wysokich podatków.

Celem ratowania naszego rolnika z niebywałej mizerji gospodarczej potrzebuje on doraznej pomocy, któraby podtrzymała jego podciętą egzystencję. Pomoc ta polegałaby przedewszystkiem na dostarczeniu mu taniego kredytu, na zabezpieczeniu mu możliwych cen za produkty rolne, na obniżeniu cen wyrobów przemysłowych, na zniżeniu świadczeń socjalnych i na zniżeniu podatków. Dalej potrzebuje wydatnych subwencyj na przeprowadzenie meljoracyj rolnych, w górskich zaś okolicach na meljorację pastwisk górskich i na podniesienie hodowli bydła i mleczarstwa.

W gorszem jeszcze położeniu aniżeli rolnik znajduje się nasz górnik. Ogólny brak pracy, Fabryki się zamyka. Na szybach pracuje się tylko kilka dni tygodniowo. W czasie, gdy się 25-35 % załogi ostrawsko-karwińskiego rewiru wyłącza z pracy, wysyłając ją prawie co dwa miesiące na przymusowy urlop, pracuje reszta górników przeciętnie zaledwie 17 dni w miesiącu. W Karwinie stosunek ten przedstawie się jeszcze gorzej. Na szybach dr Larischa pracuje się już od 6 lat tylko 2 aż 3 dni tygodniowo. Można sobie wyobrazić, jak nędznie nasz górnik w takich warunkach zarabia. Głodowe te zarobki nie wystarczają na opędzanie najniezbędniejszych potrzeb życiowych. Rodziny popadają w skrajną nędzę. Grozba zapowiadanych dalszych redukcyj, widmo bezrobocia, niepewność jutra i troska o rodzinę napawa biednego robociarza zwątpieniem i rozpaczą. Zasiłki dla bezrobotnych są niewystarczające, gminy same najczęściej zadłużone, nie mające nieraz z czego płacić swych funkcjonarjuszy, nie są w stanie udzielać potrzebującym nadzwyczajnych wsparć. Pomruk niezadowolenia coraz głośniej się odzywa, a krzyk rozpaczy i wołanie o chleb i pracę staje się coraz bardziej dobitne.

Na tem podłożu biedy i nędzy wyrasta bujnie chwast zbrodni i różnych występków, przybierając nieraz grozne rozmiary. Szeregi bezrobotnych pomnaża niestety i młodzież, która często nigdzie nie może znalezć pracy. Szczególnie młodzież, która kończyła polskie szkoły, znajduje zgoła wszędzie drzwi zamknięte. Nie pryjmuje się jej do służby państwowej, ani do sądu, ani do urzędów podatkowych, ani do kolei. Przeszłego roku wnieśliśmy do rządu petycję, przedstawiającą faktyczny stan rzeczy i wykazującą krzywdę, która się dzieje naszej młodzieży.

Wskazaliśmy, że w urzędzie powiatowym we Frysztacie mamy następujący skład urzędników według narodowości : na 29 miejsc zajmują Czesi 21 miejsc, Niemcy 7, Polacy 1 miejsce. Niewiele lepszy stosunek znajdujemy w urzędzie powiatowym w Czeskim Cieszynie, gdzie z całkowitej liczby 29 urzędników przypada na Czechów 16 miejsc, na Niemców 8, na Polaków 5 miejsc. Przy tem należy zaznaczyć, że miejsca, obsadzone przez urzędników, przyznaących się do narodowości polskiej, to są najniższe kategorje urzędników kancelaryjnych i pomocniczych, podczas gdy miejsca referentów i miejsca urzędników rachunkowych obsadzone są przez urzędników innych narodowości. W tym kierunku jest więc ludność, względnie młodzież polska w stosunku do czeskiej i niemieckiej bardzo upośledzona.

Upośledzenie to tym jaskrawiej się uwydatni, gdy wezmiemy pod uwagę, iż ludność polska według spisu ludności z r. 1921 tworzy w powiecie sądowym frysztackim i czesko-cieszyńskim kwalifikowaną mniejszość, a w powiecie sądowym jabłonkowskim znaczną większość polską. W procentach przedstawia się obraz następująco: Powiat sądowy frysztacki wykazuje 39.97 %, powiat sądowy czeskocieszyński wykazuje 38˙12%, zaś powiat jabłonkowski liczy 75.07 % Polaków. W myśl ustawy językowej z dnia 29. lutego 1920 Dz. u. i r. Nr. 122, powinno się w tych powiatach odbywać urzędowanie dwujęzyczne, t. j. w języku czeskim i polskim. Ze względu jednak na brak urzędników, którzyby władali dostatecznie językiem polskim, nie przestrzegają urzędy owych postanowień językowych i urzędują, ignorując wyrazne przepisy ustawowe, przeważnie tylko w języku czeskim.

Apeluję z tego miejsca do pana ministra spraw wewnętrznych, stojącego na straży ustaw państwowych, aby spowodował, by urzędy podwładne ministerstwu respektowały ustawy językowe w wyżej wymienionych powiatach sądowych i by dopuszczały naszą młodzież do urzędów publicznych. Przy tej sposobności zaznaczam z uznaniem, że pan minister poczt przyjął na moją interwencję 4 młodych ludzi do służby państwowej.

Nasi sezonowi robotnicy skarżą się na wielkie pokrzywdzenie, które ich spotyka ze strony różnych przedsiębiorstw. Mianowicie przedsiębiorcy sprowadzają sobie nieraz obcych ludzi, czy to z Hulczyna, czy ze Śląska Opawskiego, czy z Moraw, czy wreszcie ze Słowaczyzny, a naszą tubylczą ludność się omija. Nie mam niestety statystyki pod ręką, któraby nam cyfrowo ten stan rzeczy przedstawiła. Ale wystarczy tylko w czasach, gdy się pracuje, pójść w sobotę popołudniu na nasze dworce, by stwierdzić, że całe masy robotników różnych kategoryj zalegają perony i wyjeżdżają na niedzielę do domów, by w poniedziałki rano znowu wracać do nas do różnych robót. A nasi biedni bezrobotni muszą się przypatrzywać, jak obcy ludzie do kraju przychodzą i im pracę i chleb zabierają. Nic więc dziwnego, że się lud z tego powodu eoraz bardziej oburza, domagając się uporczywie, by przedewszystkiem on znalazł na ziemi swoich ojców pracę i zatrudnienie.

Leży to w interesie spokoju publicznego, by miarodajne czynniki spowodowały, by przedewszystkiem nasz lud śląski mógł otrzymać pracę na śląskiej ziemi, zanimby hasło "Śląsk dla Ślązaków" nie przybrało wobec wypierania tubylczego żywiołu przez obcych ostrzejszych form.

Na tle ogólnego zastoju gospodarczego cierpi następnie nasz kupiec i rzemieślnik. Jeżeli bowiem robotnik nie zarobi, jeżeli rolnik nie sprzeda, to i kupiec i rzemieślnik skazany jest na przymusową bezczynność, jest bez zarobku, bez dochodu.