Nun kam der gefährliche Moment. Der Kommandant der Gendarmerie war verwundet, kampfunfähig und mußte in die Schule gebracht werden. Er konnte also nicht das Kommando zum Feuern geben. Sofort, nachdem ihm der Stein ins Gesicht geflogen war, mußte er hinter dem Gendarmeriekordon in die čechische Schule gebracht werden, und erst daraufhin sind die 5 oder 6 Schüsse gefallen, u. zw. einzeln, nicht zu gleicher Zeit, und diese wenigen Schüsse haben dieses große Unheil angerichtet. Familienväter mit 6 Kindern, Kinder, Mädchen von 16 Jahren, die zufällig dazu gekommen waren, sind unter den Opfern und aus den sechs Toten wurden im Laufe des Nachmittags acht, und drei Verletzte schweben gegenwärtig noch in Lebensgefahr. (Posl. Zajiček: Wer hat das Feuer kommandiert?) Niemand! Man hat in Notwehr gehandelt, weil die Frauen dicht bei der Gendarmerie gestanden sind. Man hätte vielleicht mit Gummiknüppeln und Gewehrkolben den Zweck erreicht. Aber das wichtigste wäre gewesen, daß ein Vertreter der Regierung, der Bezirkshauptmannschaft zugegen gewesen wäre, um zu vermitteln. (Posl. Zajiček: Wurden Schreckschüsse abgegeben?) Nein!

Ich frage, mußte es sein, hätte es sich nicht aufhalten lassen? Es wurde geschrieben und davon gesprochen, daß die Demonstranten mit Waffen gekommen seien. Es ist möglich, daß sie Paprika oder Pfeffer in den Taschen hatten. Können wir feststellen, daß man auch bei früheren Demonstrationen nicht auch Salz oder Pfeffer in den Taschen hatte? Und doch hat es kein Blutvergießen gegeben. Aber es waren weder eine Eisenstange, noch ein Steinh ammer, noch eine Waffe zu finden. Man hatte sich aufgrund der Erregung in Setzdorf mit Stöcken bewaffnet, wie man sie im Walde findet, und diese 40 oder 50 Stöcke liegen gegenwärtig noch in der Gemeindekanzlei. Aber Schußwaffen oder andere gefährliche Waffen waren nicht dabei.

Es wurde davon gesprochen, daß zwei Schüsse aus der Menge gefallen seien, der eine schon in Setzdorf, der zweite in Niederlindeweise. Es ist eigentümlich, wenn es sich um Zusammenstösse zwischen Militär oder Schutzorganen und Demonstranten handelt, ist gewöhnlich der Eingang der Beurteilung: Der erste Schuß fiel aus der Menge. Das ist schon sprichwörtlich und das sind wir schon gewohnt. Hier aber war es nicht der Fall. Ich muß feststellen, daß in Niederlindewiese aus der Menge ein Schuß nicht gefallen ist. (Posl. Zajiček: Auch nicht in Setzdorf?) Ich habe dort die Leute nicht einvernommen, aber es dürfte dort ebenso gewesen sein.

Wir haben gestern bei der kommissionellen Untersuchung auch die Frage untersucht, ob man dennn weiß, wer geschossen habe. Die Menge war nicht größer als 250 bis 300 Leute, nicht 800 bis 1000 Menschen. Natürlich kann niemand behaupten, wer geschossen hat, aber die Nächstwohnenden, die unmittelbar aus den Fenstern und Türen die ganze Situation gesehen haben, erklären, es sei kein Schuß aus der Menge gefallen.

MeineDamen und Herren! Wir müssen hier anläßlich dieser Vorfälle drei Anklagen erheben, u. zw. erstens eine Anklage gegen die Veranstalter dieser Demonstration. Man jagt die Leute hinein und läuft weg. Kein Führer hat sich sehen lassen, weder unten in Böhmischdorf, noch hier in Setzdorf. Es wurde zwar behauptet, daß ein kommunistischer Abgeordneter hinter der Gendarmeriefront gestanden sei und daß er der Bevölkerung Zeichen gegeben habe; aber es ist unrichtig, denn der Gendarmeriekordon duldet niemand hinter sich und hätte den Betreffenden sofort verhaftet. Aber es ist wieder das alte Spiel gespielt worden: Die Führer haben sich gedrückt und die armen Teufel haben es mit dem Leben büßen müssen.

An zweiter Stelle müssen wir aber auch unsere politische Bezirksverwaltung anklagen; denn die Angst und Furcht vor Revolution scheint den Herren allzusehr im Kopf zu stecken. Jahrzehnte hindurch sind im Freiwaldauer Bezirke Umzüge und Demonstrationen veranstaltet worden. Nicht die Kommunisten haben damit angefangen. Wir hatten dort schon Demonstrationen von 10.000 und 15.000 Arbeitern, und niemals ist Blut geflossen. Warum hat der gegenwärtige Bezirkshauptmann nicht geduldet, daß auch diesmal die Leute wieder auf den Ringplatz kommen? (Posl. Pohl: Weil er die Angst gehabt hat!) Aber es wäre ihm gewiß nichts passiert; denn es kamen von oben und von unten höchstens 600 Leute und es haben schon Tausende von Personen in erregterer Stimmung als vorgestern dort demonstriert, ohne daß etwas passiert wäre. Oder ist vielleicht der Weltkurort Niederlindewiese ein besserer Ort zum Schießen als der Ringplatz in Freiwaldau? Dort schoß man den kranken, den halbtoten Kurgästen um die Köpfe herum, und hier in Freiwaldau hätte man sie ruhig aussprechen lassen können und sie wären dann ruhig auseinander gegangen. (Posl. Zajiček: Ist es wahr, daß die Demonstranten die Absicht hatten, in Freiwaldau die Geschäfte zu plündern?) Wie kann man das behaupten? Ich habe nicht das Amt und die Absicht, die Tendenz der Demonstranten, unter denen viele Angehörige aller Parteien waren, zu verteidigen; aber es läßt sich kein Beweis dafür erbringen, daß solche Tendenzen bestanden. Es ist Regel, daß die Leute sich am Ringplatz versammeln, dort Reden halten. Dann wird eine Deputation zum Bezirkshauptmann geschikt, er spricht einige Worte, und sie gehen wieder nachhause. Noch nie ist es zu einem Blutvergießen gekommen.

Das dürfte der erste Fehler gewesen sein, daß man die Leute nicht hereingelassen hat. Der zweite Fehler war, daß man hier oben gegen Setzdorf, wo die gefährlichere Stelle war, keinen Regierungsvertreter geschickt hatte. Der Regierungskommissär, der die 300 Mann in Böhnischdorf besänftigt hat, ein unscheinbares kleines Mannel, hat es verstanden, die Leute besser zu behandeln als die bewaffnete Macht. Das ist die zweite Schuld, die den Herrn Bezirkshauptmann trifft. Wir haben gestern, nachdem wir allergnädigst auch zum Worte zugelassen wurden, in der Kommission darauf hingewiesen, daß man die Leute hätte hereinlassen sollen, sie wären ja wieder hinausgegangen. Und wenn man sie nicht hereinlassen wollte, so hätte ein Regierungsvertreter dort sein sollen, der mit den Leuten verhandelte. Es sind vielleicht unter den 8 Toten ein oder zwei Sozialdemokraten und 6 oder 7 Kommunisten. Das soll uns aber gleich sein; denn es sind Familienväter, Menschen, es ist Blut geflossen, und dagegen müssen wir protestieren. Hätte man verhandelt, oder - wenn es schon infolge der Gereiztheit auf beiden Seiten zu einem Handgemenge gekommen war - hätte man mit den Gummiknütteln gearbeitet und nicht gleich mit blauen Bohnen, so wäre das Unglück verhütet worden.

Wir müssen aber auch die Regierung als solche anklagen. Die gesetzgebende Körperschaft trägt einen großen Teil mit Schuld daran, daß wir jetzt in unserer Steinindustrie Schiffbruch leiden. Ihr habt den ungarischen Handelsvertrag gelöst, jetzt haben wir die Senkung des Pfundes in England, und wir sind mit der Ablieferung unserer Steinmaterialien auf einem Niveau angelangt, daß wir in nächster Zeit mit weiteren Einschränkungen der Arbeit und mit Arbeitslosigkeit auch dort werden rechnen müssen, wo es bis jetzt noch nicht der Fall war.

Ich habe mich verpflichtet gefühlt, nachdem in den nächsten Tagen das amtliche Protokoll über die gestrigen kommissionellen Erhebungen kommen dürfte, hier richtig darzustellen, wie sich die Angelegenheit zugetragen hat; denn das amtliche Protokoll ist keine Erhebung und keine Untersuchung, sondern nur ein Bericht der Behörde. Wir wünschen und hoffen, daß in Hinkunft die Regierung und die ihr unterstellten Behörden eine vernünftige Wirtschaftspolitik und eine vernünftige Staatsschutzpolitik betreiben und nicht in allem immer gleeich die Revolution sehen und dann Militär und Gendarmerie auf die wehrlose arbeitende Bevölkerung loslassen wird, denn in Wirklichkeit war sie wehrlos, ein Stock gegenüber den Waffen der Gendarmerie ist keine Waffe. Es ist ein schlechtes Zeichen, jetzt vor dem Winter ein solches Blutbad zu sehen. Was mögen sich die Nachbarstaaten von uns denken! Ein Blutbad war es, das bei etwas gegenseitiger Vernunft zu verhindern gewesen wäre. (Potlesk.)

Wysoki sejmie! Szanowni panowie! Blizko dwa lata upłyneły od tego dnia, kiedy po raz pierwszy z tej trybuny przedstawiłem w dyskusji nad pierwszem oświadczeniem obecnego rzadu żądania i postulaty polskiej ludności pracującej w Czechosłowacji. Obecna dyskusja nad budžetem państwowym daje mi znowu sposobność do zajecia stanowiska wobec rządu, stwierdzenia faktycznych stosunków w państwie i przedstawienia słusznych żądań naszej polskiej ludności.

Zanim jednak przystąpię do zajęcia stanowiska wobec budżetu, chciałbym ponownie podkreślić nasze stanowisko wobec państwa i wobec narodu czeskosłowackiego. Ludnośč polska w Czechosłowacji dała już tyle razy dowody swej lojalności wobec tego państwa, że uważam za zbędne dowody te powtarzać. Wskazuję jednak na to, że od czasu, kiedy mam zaszczyt zastępywać interesy naszej ludności w tym sejmie, już po raz trzeci oświadczam w imieniu własnem i pana dr Buzka, że będziemy głosowali za przyjęciem budżetu państwowego, tak, jak głosowaliśmy za przyjęciem oświadczenia rządowego, przedstawionego przez pana prezydenta ministrów Udržala.

W kierunku zasadniczej polityki solidaryzuję się z wywodami przedstawiciela czeskiej socjalnej demokracji posła Hampla. Wiem, że za oświadczenie to będę znowu przedmiotem napaści ze strony komunistycznych demagogów, lecz mimo tego oświadczenie to czynię w całej pełni poczucia swej odpowiedzialnosci, żeby ponownie dać dowód tego, że mniejszość polska w Czechosłowacji stoi lojalnie na gruncie tego państwa i jest chętna dać państwu to, co ono dla swego bytu potrzebuje.

Pragnę także udowodnić przez to oświadczenie, że dla nas hasło zbliżenia czesko-polskiego nie jest żadnym frazesem, tak jak hasło o solidarności słowiańskiej, chcielibyśmy raz już wprowadzić w życie, nietylko w teorji, ale także w praktyce, zwłaszcza we wzajemnych stosunkach obu bratnich narodów polskiego i czeskosłowackiego.

Przyznaję lojalnie, że niektóre nasze żądania, które podniosłem w moich poprzednich przemówieniach, zostały częściowo spełnione, lub też są przedmiotem życzliwego traktowania ze strony władz centralnych, niestety muszę i dziś podnieść skargę na to, że niektóre lokalne czynniki czeskie na Śląsku Cieszyńskim w dalszym ciagu odnoszą się wrogo do naszej polskiej ludności i gdzie mogą, tam przeszkadzają władzom centralnym w przeprowadzeniu swoich przyrzeczeń danych nam uroczyście. Czy nniki te przeszkadzają zaprowadzeniu w naszym kraju stosunków normalnych i idą nawet wspólnie z dawniejszemi germanizatorami Śląska Cieszyńskiego, którzy dla swojego interesu obecnie udają przyjaciół Czechów przeciwko naszej polskiej mniejszości, którą ubijają wszędzie i na każdym kroku.

Chciałbym podać jeden nowy dowód, jak nasi szowiniści czescy i "Ślązacy-Czechosłowacy" jabłonkowscy wraz ze swoimi protektorami z "Moravsko-Slezského Deníku" i "Naszego Śląska" i "Śląskiej Obrony" na czele, traktują słowiańską wzajemność i czesko-polską zgodę. Oto niedawno odkryto dla pięciu, w czasie wojny światowej poległych legjonistów na cmentarzu jabłonkowskim pomnik, który w porozumieniu i za zgodą władz czeskosłowackich urządził rząd polski. Na uroczystość odkrycia pomnika przybyła delegacja armji czeskosłowackiej, a pułkownik tejże armji Skala wygłosił piękne przemówienie. Jakie było jednak zdziwienie wszystkich uczciwych ludzi, kiedy w "Mor.-Slezském Deníku" i "Obraně Slezska" czytali ordynarną napaść na władze polskie i różne docinki pod adresem poległych legjonistów. Lecz jeszcze większe zdziwienie nastało u tysięcznej rzeszy uczestników uroczystości Czechów i Polaków, kiedy stwierdzono, że ani zarząd miasta Jabłonkowa, ani państwowe władze polityczne nie były na tej uroczystości reprezentowane. Widocznie bały się one miarodajnych czynników, grupujących się około wyżej wymienionych organów prasowych. Przy tem należy wspomnieć, że niedawno odbyła się taka s ama uroczystość odkrycia pomnika dla poległych legjonistów czeskich w Zborowie w Polsce, gdzie polskie władze państwowe nietylko były oficjalnie reprezentowane, lecz traktowały sprawę bardzo życzliwie. A więc ani przed majestatem śmierci tych, którzy walczyli o niepodległość narodu, nie ugięła się nienawiść szowinistów czeskich na Śląsku do narodu polskiego. A ci panowie niestety dotąd mają jeszcze ciągle wielkie wpływy na czynniki rządowe, ku wielkiej szkodzie narodu i państwa czeskosłowackiego. Jest najwyższy czas, żeby władze państwowe wpływy te odrzuciły, a wtedy wielka część powodów do naszych skarg napewno zniknie.

Dowodem dalszym tego jest postępowanie tychże czynników i niektórych władz lokalnych przy ostatnim spisie ludności, które potrafiły swoim wpływem skłonić pana ministra spraw wewnętrznych do podpisania odpowiedzi na nasze zapytania wniesione w marcu b. r., która nie jest należytą odpowiedzią ministra do posłów wybranych przez ludność, lecz jest wykręcaniem się sianem. Czytając treść tej odpowiedzi ma się wrażenie, że to nie jest odpowiedž odpowiedzialnego ministra republiki, lecz že są to kpiny z naszej polskiej ludności, podsunięte do podpisu ministrowi przez znane ze swego wrogiego usposobienia przeciwko naszej polskiej ludności czynniki szowinistyczne czeskie na Śląsku Cieszyńskim, których wyrazicielami myśli są ich organy prasowe: "Slezská Obrana" i "Nasz Ślązak" Czynniki te świadomie wyużyły ostatniego spisu ludności do sztucznego zmniejszenia liczby Polaków, a tem samem do osłabienia naszej polskiej mniejszości.

Wobec tego wnoszę w imieniu wszystkich polskich stronnictw i wogóle całej polskiej mniejszości w Czechosłowacji stanowczy i uroczysty potest przeciwko sposobowi, jakim przeprowadzono w naszych powiatach politycznych, Frysztat i Czeski Cieszyn, w grudniu 1930 r. spis ludności i oświadczam, że wyników tego spisu, który był na niekorzyść Polaków świadomie sfałszowany, pod względem stwierdzenia stanu narodowościowego nigdy nie uznamy za obowiązujący.

Spis ten był jeszcze bardziej niż spis poprzedni w r. 1921 sfałszowany na niekorzyść Polaków i nie pomogą tutaj żadne wykręty i żadne kpiny, chociażby one były podpisane nawet przez samego minisnistra spraw wewnętrznych. Panowie czescy komisarze i rewizorzy spisowi w powiatach frysztackim i czeskocieszyńskim przy czynnym współudziale niektórych władz państwowych spis ten sfałszowali a teraz na dodatek sobie jeszcze zakpili z nas za to, żeśmy wierzyli w bezstronność władz paňstwowych. Publicznie z tej trybuny podnoszę protest, że pan minister spraw wewnętrznych nietylko nie dotrzymał danego nam przyrzeczenia, lecz w swojej odpowiedzi sankcjonował bezprawie i gwałty popełnione na naszej polskiej ludności. Krzywdy tej ludność polska nigdy nie zapomnie, a przypomniemy ją panom "ślązakom czeskosłowackim" i ich protektorom w sferach rządowych zawsze tam, gdzie im to nie będzie przyjemne. We walce politycznej powinna przecież także obowiązywać zasada, że silniejszy zwycięzca nie powinien znęcać się nad słabszym i pokonanym przez kpiny i przez wyszydzenie. Naszą polską ludność nie tylko zgwałcono i pokrzywdzono, lecz także jeszcze wykpiono w sposób nierycerski. Naprawdę niegodnem jest postępować w taki sposób przeciwko bratniemu słowiańskiemu narodowi i to w czasie, kiedy ten sam rząd, który jedną ręką podpisuje podsunięty mu naprawdę piłatowski wyrok śmierci przeciwko żywej części składowej narodu polskiego, jaką jest bezsprzecznie mniejszość polska w Czechosłowacji, wyciąga drugą rękę do zgody i współpracy na polu międzynarodowem i gospodarczem z Polską. Pan minister spraw wewnętrznych wyrządził złą przysługę swojemu koledze, panu ministrowi spraw zagranicznych, albowi em cały naród polski wspólnie z nami jest solidarny w tem przekonaniu, że się nam stała krzywda, a tego przekonania pan minister swoją odpowiedzią nietylko nie zmienił, lecz tylko go upewnił.

To naprawdę pyrrhusowe zwycięstwo t. zw. "Ślązaków-Czechosłowaków" na Śląsku Cieszyńskim nietylko nie przysporzy honoru państwu czeskosłowackiemu, lecz utrudni tylko pozycję rządu czeskosłowackiego na polu międzynarodowem. Czy warto te 30.000 dusz, wyrwanych z żywego ciała naszej polskiej ludności w Czechosłowacji, żeby się przed całym światem w ten sposób blamować? Albo czy myślą ci panowie, którzy podsunęli panu ministrowi te wykręty do podpisu, że ludność polska postąpi według słow biblijnych: "Jeżeli cię ktoś uderzy w twarz, nastaw drugą stronę"? Nie. Nigdy. Nie będziemy milczeli my, nie będzie milczeć cały naród polski. Ten moralny policzek, który nam panowie zadali, odpłacimy im w ten sposób, że odkryjemy ich przyłbicę przed całym światem.

A teraz chciałbym sprostować a względnie oświetlić niektóre najbardziej drastyczne wykręty i kpiny, objęte w odpowiedzi pana ministra spraw wewnętrznych. Już w mojem poprzedniem przemówieniu wskazałem na to, w jaki sposób przygotowano spis ludności w naszych powiatach, i podałem dowody na to, że spis ten był z góry przygotowany tak, żeby liczbę Polaków sztucznie zmniejszyć. Stwierdzam, żeśmy nasz memorjał, a względnie nasze zapytanie wnieśli do osobistej konferencji z panem ministrem spraw wewnętrznych, który nam przyrzekł, że w przeciągu 2 aż 3 tygodni poda nam rezultat spisu do wiadomości, dalej, że nam do elaboratu spisowego pozwoli wglądnąć. Wszystko to się nie stało. Śledztwo było prowadzone przez te same osoby, które były przez nas oskarżone, tygodniami włóczono po urzędach i maltretowano te osoby, któreśmy za świadków podali, wysłuchiwano ich w obecności oskarżonych komisarzy, więc dlatego by mieć spokój, odnośne osoby potwierdziły to, czego od nich żądano. Nawet zmarłe osoby musiały być przyciągnięte do obrony panów komisarzy. Pan minister chciał, żebyśmy mu podali kilka faktów, cośmy uczynili, a teraz z tego, że z 40 gmin nie podaliśmy żadnych skarg, uznaje, że w tych gminach był spis w porządku przeprowadzony. Wyniku spisu pomimo naszych kilkakrotnych urgencji dotąd nie ogłoszono, dlatego urguję ogłoszenie wyników spisu.

Pan minister twierdzi dalej, że niema najmniejszego powodu do uwzględnienia naszego żądania o przeprowadzenie korekty spisu, chociaż w niektórych wypadkach sam przyznaje, żeśmy w naszym memorjale mieli rację. Tak samo odwołuje się pan minister na to, że zarzuty, które podniesiono w prasie przeciwko pojedyńczym komisarzom spisowym, były odwołane. Przeciez każdy, znający się na rzeczy wie, że według obecnie obowiązującej ustawy prasowej musi redakcja odwołać wszystko, czego skarżyciel żąda. Pomimo wszystkich tych zarzutów musiał pan minister przyznać, że komisarze spisowi prowadzili nieraz zbyteczne rozmowy i że w niektórych wypadkach pisali ołówkiem, lub też na czystym papierze. Przyznał także pan minister, że niektórzy komisarze spisowi odmówili naczelnikom rodzin wglądnięcia do arkuszy spisowych, żeby się dowiedzieli, jaka narodowość została ich członkom rodziny zapisana. Pan minister twierdził, że odnośni komisarze mieli do tego prawo, co jednak jest sprzeczne z jego własnym rozporzadzeniem, albowiem według tegoż rozporządzenia powinni za członków rodziny podawać narodowośč naczelnicy rodzin, a tem samem mają oni prawo przekonać się, czy według ich podania została narodowość zapisana. Pan minister twierdzi, że komisarze spisowi mieli w wielu wypadkach prawo powątpiewać o prawdziwość podanej narodowości i żądali wtedy wyjaśnienia. Odwołuje się także na to, że niektóre osoby podały narodowość polską i są członkami zastępstwa gminnego z czeskiej listy kandydatów, albo też figurowały na czeskiej liście do gminy, są członkami wszystkich miejscowych czeskich organizacyj (Předsednictvo převzal místopředseda Stivín.), posyłają dzieci wyłącznie do szkół czeskich. Otóż to jest tylko dowodem tego, cośmy zawsze twierdzili, że pod presją i terorem niektórych czynników czeskich, jak n. p. leśniczych, zarządców dworów, inżynierów, różnych funkcjonarjuszy "Matice osvěty lidové" i "Národního sdružení" zmusza się gospodarczo zależnych robotników i chłopów polskich do posyłania dzieci do szkół czeskich, do podpisywania czeskich list wyborczych, albo też stawia się ich w celu skaptowania jako kandydatów na listach czeskich przy różnych wyborach, chociaż nie są Czechami. Tutaj pozwalam sobie wskazać na ostatni wynik wyborów do większej części gmin powiatu cieszyńskiego i jabłonkowskiego, według którego liczba głosów oddanych na listy polskie wynosiła 56 % W gminach, w których przy spisie ludności w grudniu 1930 r. naliczono większość Czechów, przy wyborach gminnych we wrześniu 1931 osiągnęły listy czeskie zaledwie 16 % głosów, jak n. p. w zukowie, gdzie we statystyce figuruje większość Czechów, i w Karpentnej, gdzie komisarze spisowi naliczyli większość Czechów. W całym szeregu gmin na czeskich listach kandydatów figurują ludzie, którzy po czesku nie umiej ą, a pomimo tego listy te osiągnęły tak mało głosów, a listy polskie w obu wymienionych powiatach otrzymały 56% głosów. Trzeba jednak stwierdzić, że przy wyborach gminnych głosowano tajnie, tak, że każdy mógł głosować jak się mu podobało, a przy spisie ludności robili swoje komisarze i rewizorzy spisowi, co do których ludność polska na Śląsku jest przekonana, że pomimo wystawionego im w odpowiedzi przez pana ministra świadectwa bezstronności, nie byli bezstronni, lecz we wielu wypadkach aż zanadto stronniczymi.

Ciekawem jest także, dlaczego odnośne druki do reklamowania podanej narodowości przez komisarzy spisowych były przygoto-, wane tylko dla takich wypadków, gdzie czescy komisarze spisowi zaczepiali podaną narodowość polską, a nie było takich druków, w których by polscy komisarze spisowi mogli zaczepiać podaną narodowość czeską, chociaż jest wiadom em, że wielka ilość osób pochodząca z Małopolski jest zapisana wbrew przepisom ustawowym za Czechów.

Pan minister w swojej odpowiedzi podaje także niektóre zarzuty przeciwko polskim komisarz om spisowym, lecz i tu miał pecha a względnie podsunięto mu nieprawdziwe informacje. Na przykład w jednym wypadku próbuje się udowodnić, że komisarz spisowy Polak Bielecki nie był zdolny do wykonywania swojej funkcji, chociaż prawdą jest, że ten polski komisarz nie mógł wykonywać funkcji komisarza spisowego, ponieważ ciężko zachorował i umarł. A więc nawet zmarły już po swej śmierci musi służyć jako dowód "niezdolności polskich komisarzy".

Pan minister w swojej odpowiedzi żałuje, żeśmy w naszym memorjale, według jego zdania, bez konkretnych dowodów oczernili niektórych czeskich komisarzy i rewizorów spisowych, tymczasem jest faktem, żeśmy na nasze twierdzenia podali faktyczne dowody, których pan minister nie sprostował, natomiast nie powiedział pan minister, w których wypadkach i kogośmy bez powodu oczernili, tak że i pod tym względem jego odpowiedz jest tylko wykrętem, natomiast są w niej czynione bezpodstawne zarzuty komisarzom polskim. Tak samo odwołuje się pan minister na to, że niema przepisów ustawowych, żeby musiano przy mianowaniu komisarzy spisowych postępować według klucza narodowościowego, zapomniał jednak na to, że istnieje przepis ustawy, według której komisarze spisowi powinni znać język używany przez konskrybowaną ludność. Cały szereg komisarzy spisowych czeskich przybył na Śląsk dopiero niedawno, a języka polskiego wogóle nie zna. Chociaż z naszej strony podaliśmy odpowiednią ilość osób narodowości polskiej do wykonywania urzędu komisarza, to wnioski nasze nie zostały we wielu wypadkach uwzględnione.

Poprostu cynizmem można nazwać twierdzenie objęte w odpowiedzi, żeśmy sami w naszym memorjale podali, jakoby było niemożliwem przeprowadzić w powiatach frysztackim i cieszyńskim spis ludności przy pomocy arkuszów spisowych. Dlatego też podtrzymuję twierdzenie naszego memorjału, że spis ludności przeprowadzono wyłącznie przy pomocy arkuszy spisowych w tym celu, ażeby w ten sposób dać możność czeskim komisarzom spisowym do wpływania na naszą ludność, głównie jednak z tego powodu, żeby przez o dmówienie prawa wglądnięcia do arkuszy spisowych osobom konskrybowanym, czescy komisarze spisowi mieli możność wpisać do arkuszy spisowych, co im się podobało i żeby tego nikt nie mógł skontrolować. Pan minister wymawia się na to, że w innych państwach arkuszy spisowych się także nie podpisuje. W Czechosłowacji powinien był przecież spis ludności być przeprowadzony według czeskosłowackiej ustawy i według rozporządzenia czeskosłowackiego rządu. Jest dziwnem, że ten sam pan minister, który powinien dbać o to, ażeby ustawy były dotrzymywane, motywuje niedotrzymanie ustaw przez władze państwowe tem, co się dzieje w innych państwach.

Pan minister twierdzi także, że prowadzenie śledztwa w sprawach spisowych przez żandarmerję było uzasadnione, co nie jest prawdą. Cytowana przez pana ministra ustawa odnosi się ustawowo do zupełnie innych wypadków, przedewszystkiem do śledztwa karnego przeciwko zbrodniarzom, a nie do czynności administracyjnej państwa, jaką był spis ludności.

Pan minister swoją odpowiedzią chciał tylko udowodnić, że spis był przeprowadzony sprawnie, żeby móc nasze żądanie o korektę spisu odrzucić. Tymczasem cała ludność polska stoi z nami na tem stanowisku, że spis ludności pod względem stwierdzenia stanu narodowościowego na Śląsku Cieszyńskim był sfałszowany, a dlatego wyniku tego spisu ludność polska nigdy nie uzna za obowiązujący i sprawny. Liczba osób narodowości polskiej jest o wiele wyższa niż w elaboracie spisowym jest podana. Pan minister podał, że ludności polskiej jest około 70.000, gdy tymczasem wszystkie wybory gminne, tak samo i ostatnie wybory gminne, które odbywały się tajnie, wykazały, że ludności polskiej na Śląsku Cieszyńskim jest około 120.000 a żaden wykręt i żaden fałsz tego faktu nie potrafi zaprzeczyć.

Krzywdy, jakie wyrządzono naszej ludności polskiej przy ostatnim spisie ludności, nie potrafi zaprzeczyć żaden wykręt, chociażby go podpisał sam pan minister. W obliczu całego świata będzie się ludność polska broniła przeciwko wyrządzonej jej krzywdzie, a ci panowie, którzy nas skrzywdzili i na naszą skargę odpowiedzieli wykrętami i kpinani, niechaj sobie pamiętają, że każda prawda wyjdzie na wierzch, chociażby ją nie wiem jakiemi sztuczkami chciano zakryć.

Ludność polska na Śląsku Cieszyńskim obstaje przy tem stanowisku, że spis ludności został sfałszowany i domaga się korekty tegoż. Jeżeli rząd czeskosłowacki chce być uważany za bezstronny i sprawiedliwy, powinien przeprowadzić korektę ostatniego spisu ludności i poprzestać raz na zawsze operować narodowością "ślązakowską", którą wymyślili czescy plebiscyciarze i komisarze spisowi, celem sztucznego zmniejszenia liczby Polaków. Od żądania tego nigdy nie odstąpimy i będziemy się wszystkiemi, nam do dyspozycji stojącymi prawnymi środkami, domagali usunięcia wyrządzonej nam krzywdy.

Na pana ministra spraw wewnętrznych podaję jeszcze dalszą skargę. Zaraz po ostatnich wyborach parlamen arnych, kiedyśmy po raz pierwszy rozmawiali z panem ministrem, przyrzekł nam uroczyście, że sprawa udzielenia obywatelstwa dla osób zamieszkałych tutaj od więcej niż dziesięciu lat lub też od urodzenia, będzie w najbliższym czasie w drodze ustawowej uregulowana i że ministerstwo spraw w wnętrznych przedłoży odpowiedni projekt ustawy. Upłynęły dwa lata od tego czasu, lecz niestety i w tym wypadku pan minister nie dotrzymał swojego słowa, chociaż nie tylko polskie, ale także poważne czeskie stronnictwa domagały się uregulowania tej, dla dziesiątek tysięcy osób tak piekącej sprawy.

Widocznie i w tej sprawie inne czynniki szowinistyczne, wywierają swój wpływ, myśląc, że jeżeli się odmówi danej osobie prawo obywatelstwa, to skłoni się ją do wyparcia swej narodowości. I tu dzieje się przeważnie naszym polskim robotnikom w zagłębiu ostrawsko-karwińskiem, którzy przyczynili się w znacznej mierze do rozwoju tego kraju, wielka krzywda.

W poprzednich moich przemówieniach wskazałem na to, w jaki sposób wyrządza się naszym polskim robotnikom krzywdę. Obecnie podnoszę z całym naciskiem żądanie naszej ludności, żeby już raz nareszcie sprawę tę w drodze ustawowej uregulowano. Jest prawdą, że w ostatnim czasie postępowanie władz w niektórych wypadkach uległo zmianie na lepsze, lecz są jeszcze liczne wypadki, kiedy całe stosy aktów leżą przez długie lata niezałatwione po różnych urzędach, a po paru latach zostaną załatwione odmównie, bez podania powodów.