V TÝNĚ HORŠOVĚ. 1595, 10. srpna. — Orig. v arcib. archivu v Praze. Recepta ab a. 1594.

Reverendissime ac illustrissime princeps, domine, domine clementissime! Qui ad Ill. C. V. majorem in dies a fide catholica in civitate Tynensi fieri defectionem detulit, profecto significare et is debebat, quantas molestias, quam magnas et intollerabiles aggravationes patior et sustineo ego miser in tanta aversione et odio magnifici constitutus, expositus tot angustiis, injuriis et calamitatibus, quae omnia ista mala non obveniunt, non pullulant, nec crescunt neque augentur multiplicanturque ob causam aliam, quam eam, qua semper restiti et obstiti firmiter, quantumcunque potui, animo etiam obstinato cum discrimine et magno meo semper periculo, ne ulla defectio aut discessio a fide catholica in patria dulcissima fieret aut esset. Hinc proinde furor, hinc odium, hinc contemptus, hinc ignominia, hinc tot adversitates, tot injuriae, angustiae multae, plurimae calamitates, durissima omnia; non placatur animus inquietus, non quiescit furore concitatus et ira exagitatus magnificus (quis dubitat, ob denegatam solum sepulturam), licet me subjicio et submitto plus quam oporteat. Amicos et intercessores adhibui viros optimos et clarissimos: non admittuntur, nisi, ut spero, patientia et tollerantia vicerint aliquem inplacabilem animum et domini.

Haec omnia sibi adversa sustineo, sub quibus deficio, non tamen despero. De nulla autem defectione a fide catholica scio; nam laus Deo et superis, quamdiu indignus officio isti praesum, nec unicum nominare bona conscientia possum, qui a fide et religione catholica recessisset, etiam in istis calamitosis et perturbatis temporibus, quin potius multi ad fidem et communionem sub una specie, istis quoque diebus duae personae in articulo mortis accesserunt et facta confessione communicatae sunt. Sed quia importunitas et audacia haereticorum vigent; quia libertatem eundi quo volunt et qua volunt obtinent; quia in domibus congregantur tanquam in speluncis latronum; quia Calvinos, Lutheros, Brencios, Spangbergios et reliquos forte libros haereticorum haeretici in suis congregationibus legunt; quia catholicorum multi frigidi, alii tepidi, inconstantes, si non ad castra haereticorum propensi; quia festivi dies non coluntur nec observantur eo ritu, ea devotione et pietate, qua ante; quia prohibitis diebus carnes ab haereticis palam plerisque forte catholicis vorantur; quia ad caeremonias pias et sacras processiones solitas tardi sunt; quia ad audiendas missas, conciones et alias hujusmodi observationes non tam frequentes neque tam diligentes ut olim, praesertim dominante magnifico et illustri d. d. Cristophoro de Lobkovic, cui Deus felicem et longam vitam tribuere dignetur: fit inde, quia hic Tynae brachium spirituale caret seculari, non juvatur, nullum datur auxilium neque a magnifico neque a senatu; libertas summa permissa omnibus; tacent ore, omnes annuunt, nemo juvat, nullus partes meas et catholicorum defendit. Mandatum severissimum edictum de sepulturis illorum, qui sub utraque communicant, ut talium funera et corpora demortua non solum a plebe sed et a senatoribus deducantur, quorum tamen neminem recordor me adhuc sepellisse, nisi confessum et communicatum servatis servandis a catholico sacerdote, prout a piae memoriae antecessore illustrissimae Celsitudinis Vestrae concessum fuerat.

Hoc autem pacto versor in quotidiano et perpetuo continuoque periculo timens, ne quid accedat aut fiat, quod magnificum jam irratum et commotum ulterius et acerbius exacerbare possit. Ideo vehementer obsecro illustrissimam Celsitudinem Vestram, a qua instrui cupio, quid de communione talium hominum et sepulturis agendum sit: hoc summum negotium est, hie summus labor, circa quem maxime laboro, haec duo petuntur, haec urgentur. Quomodo igitur quiete vivere vel tutus esse possum, cum praeterea nihil aut agatur aut denegetur, nihil dicatur, quod non mox deferatur ad dominum, sinistreque et inique interpretetur. Quae quia fiunt, non tam magnifico, quam adulatoribus, delatoribus et purissimis mendatiis ascribenda sunt. Bonus est natura magnificus et si in gratiam rediremus, fortasse in meliorem partem dependerent omnia, praesertim si illustrissima Celsitudo Vestra circa ista duo, communionem videlicet et sepulturas, aliquem certum modum certasque leges daret et statueret. Nam nisi aliquid certi statutum, ordinatum et determinatum fuerit, ulterius hic manere in tam gravi et assiduo periculo qua ratione possem, dum nempe juvare non queo nec placare iram hominis. Tanta tamque assidua taciturnitate et tollerantia vitam perdere, in periculo continuo esse, perturbate vivere, nullo amico frui posse, non tuto e domo exire, cum nemine colloqui et conversari, conspectu charissimorum carere, quis suffere potest?

Ista omnia in praesentia sunt, sustinentur, ista affligunt et perturbant, et mirum, quod mentem sanam non abripiant. Laboravi, sudavi, rogavi, tarnen frustra omnia. Valeat igitur potius patria, valeant omnia. Malo abire, discedere, deserere, quam cum ignominia et sine fructu perire. Duriorem me exoptat et exspectat patria: hunc illustrissima Celsitudino Vestra eligat, talem constituat super populum Tynensem, talem mittat et me, si tamen illustrissimae Celsitudini Vestrae placet et expedit, ex miseriis absolvat et eripiat. Nam si relinquenda sunt omnia, relinquo, si abeundum est, abeo; e contra, si manendum, maneo, si moriendum, morior, si tollerandum judicio illustrissimae Celsitudinis V., tollerabo. Sum paratus et promptus ad omnia, etiam si sanguinem profundere oporteat, vivat tamen patria, vivant amici, vivant omnes boni, moriar ego. Quicquid igitur boni visum fuerit illustrissimae Celsitudini Vestrae pro conservanda hic religione catholica statuere, ordinare et disponere, hoc non dubito statuet, ordinabit et disponet meque magno metu et periculo liberabit.

Sed ad parochum Gabrielem venio et fideliter illustrissimae Celsitudini Vestrae ea, quorum conscius sum, de persona sua aperio. Collaudo nimirum diligentiam ipsius, quam ante et post paternam illustrissimae Celsitudinis Vestrae admonitionem adhibuit circa ea exequenda, quae ad officii sui rationem attinebant et attinent; vitam, mores, conversationem ex magna parte, si non piane et perfecte adhuc (non nempe mihi cum ipso semper conversari et cohabitare licet), in meliorem commutavit magnumque emendationis specimen de se praebuit, modo in bono concepto proposito stare et perseverare velit. Propendebat, certum est, multo plus ad haereticorum quam catholicorum partes, et ruisset et intulisset magnum damnum religioni catholicae, seduxisset quam plurimos, qui intendebat seducere ore, nisi propositum et animum pessimum cohortatione paterna et benevola adjutus mutasset. Mutavit autem et relieta insania sanam mentem induit, factus bonus catholicus. Forte fieri potest, ob id in odimn magnifici et omnium, quorum partes sequebatur et tuebatur, incidit, exosus factus est: quod non ferens et timens, ne in suam pernitiem malum et conceptum odium crescat, veniam discedendi a festo proximo Galli a senatu et accepit et obtinuit. Qui quia supplicai et orat pro intercessione, pro illo ad illustrissimam Celsitudinem Vestram intercedo et oro, ut ad aliquam condignam conditionem et parochiam promoveatur, neque enim suadeo illi, ut hic diutius quam ad illud tempus commaneat. Haec habui, quae ad illustrissimam Celsitudinem Vestram perscribenda necessario duxi. Me interim illustrissimae Celsitudini Vestrae commendans, Deum Opt. Max. rogo, ut illustrissimam Celsitudinem Vestram nobis omnibus, ecclesiae suae sanctae ad multos annos conservare dignetur. Datae Tynhorssoviae ex archidiaconatu in die S. Laurentii martyris [10. Aug.] anno 95.

Illustrissimae Celsitudini Vestrae obedientissimus